zondag 13 oktober

IN 2019 EN 2023 OP 13 OKTOBER NOG BIJNA EEN ZOMERSE DAG IN NEDERLAND!
VRIJDAG DE DERTIENDE, WAAR KOMT DAT VANDAAN?

BIJZONDERHEDEN 13 OKTOBER

Voor weer-info klik op onderstaande links:

KNMI     WEERPLAZA     WEERONLINE    KMI-BELGIE     WEER.NL     WEERNIEUWS-VERWACHTING

In 2023 op 13 oktober in Borculo een minimum-temperatuur van 16,4°C en daarmee een nieuw datumrecord, het oude datumrecord stond op 15,8°C van 13 oktober 2018. Nu op zondag 13 oktober was de laagste temperatuur in Borculo 7,0°C en de maximum-temperatuur kwam tot 12,9°C en dat is lager dan de laagste temperatuur in Borculo van 13 oktober 2023. Landelijk in 2023 op 13 oktober overdag de hoogste temperatuur van 24°C op het KNMI-station Ell. Ook dat lag dit jaar overdag veel lager met landelijk de hoogste temperatuur van 13,7°C op het KNMI-station Hoogeveen.

In 2023 viel 13 oktober op vrijdag en voor bijgelovigen “vrijdag de dertiende” niet bepaald de dag om gelukkig van te worden. De oorsprong van dit bijgeloof daarover lopen de meningen sterk uiteen. Het meest waarschijnlijke is dat er gesteld wordt dat “vrijdag de dertiende” is afgeleid vanuit de Noorse mythologie. Twaalf goden hielden een diner in de hemel waarop plotseling de kwaadaardige god Loki, de god van chaos en leugens, onuitgenodigd binnenkwam en de god Baldr, de god van de vreugde, doodschoot. Na dit voorval werd Moeder Aarde in een diepe rouw gedompeld. Het is maar dat U het weet! Bijgelovig of niet, voor dit jaar dan een geluk want de 13e oktober valt op zondag. Voor het weer maakt het allemaal niets uit, zondag 13 oktober een wisselvallige dag met magere temperaturen en de meeste zon voor het noorden van het land tot bijna 8 uur.

De temperatuur op 13 oktober 2023 lag met 24°C op het KNMI-station Ell bijna 8°C hoger dan landelijk de hoogste temperatuur in 2022 op 13 oktober met 16,2°C op het KNMI-station Arcen. In Borculo in 2023 op 13 oktober met 22,2°C ruim 6°C hoger dan op 13 oktober 2022 met 15,9°C. Dit jaar op zondag 13 oktober lag de temperatuur in Borculo met 12,9°C ook nog 9,3°C lager dan in 2023 op 13 oktober.
Over het hele etmaal van 13 oktober 2023 viel in Borculo 19,6 millimeter en daarmee een nieuw neerslagrecord voor 13 oktober. Het oude datumrecord voor de neerslag voor 13 oktober stond in Borculo op 14,8 millimeter in 2012. In 2023 op 13 oktober het tweede etmaal op rij voor Borculo die sinds 1981 niet eerder zo nat waren, op 12 oktober 2023 met 31,6 millimeter en op 13 oktober met 19,6 millimeter. Totaal over twee etmalen 51,2 millimeter, dat is meer dan over de hele maand viel in oktober 2022 met 49,6 millimeter.
Borculo was in 2023 op 13 oktober bij lange na nog niet de natste plek, want de KNMI-stations De Bilt en Woensdrecht hadden over het hele etmaal respectievelijk 36,7- en 35 millimeter neerslag.
Voor dit jaar op zondag 13 oktober voor Borculo met 3,2 millimeter neerslag geen nieuw datumrecord.

Onderstaande foto maakte Peter de Vries, de koeien lopen momenteel nog veel buiten.

Positief bekeken kan het zelfs op 13 oktober nog tot een zomerse dag komen, het laatste jaar was dat op 13 oktober 2018 met 28,1°C op het KNMI-station Ell. De meest gevorderde datum dat de temperatuur op het KNMI-station De Bilt nog de grens van 25°C wist te bereiken was ook 13 oktober 2018 met 26,3°C. In Borculo op 13 oktober 2018 ook nog een zomerse dag met 27,5°C met rugdekking van 10,3 uur zon.
In 2019 op 13 oktober met 24,8°C op het KNMI-station Ell bijna een zomerse dag, wel werd het de hoogste temperatuur van de maand. In 2020 landelijk de hoogste temperatuur t/m 13 oktober 18,8°C van 3 oktober op het KNMI-station Twente. In 2021 t/m 13 oktober landelijk de hoogste temperatuur op 1- en 5 oktober met 18,8°C op het KNMI-station Twente. In 2022 t/m 13 oktober op 5 oktober landelijk nog de hoogste temperatuur met 21,7°C op het KNMI-station Ell. In 2023 t/m 13 oktober landelijk de hoogste temperatuur 26,1°C op het KNMI-station Maastricht op 2 oktober. Nu in oktober 2024 is landelijk de hoogste temperatuur nog 19,7°C van 7 oktober op het KNMI-station Eindhoven.

Vanzelfsprekend is de kans op een warme dag in oktober veel groter dan de kans op een zomerse dag. In oktober 2023 en 2022 i.t.t. 2020 en 2021 landelijk in oktober al een warme dag in de eerste helft van de maand. Alleen in 2020 en 2021 lukte dat pas later in de maand oktober, in oktober 2020 pas op 21 oktober en in 2021 op 19 oktober. In 2018 op 13 oktober met 28,1°C naast een zomerse dag ook een nieuw decade-record.
Een gemiddelde oktobermaand telt in Borculo twee warme dagen, dat lukte niet in de oktober-maanden van 2020 en 2021 en in oktober 2022 nog vijf warme dagen. Oktober 2020 en 2021 hadden geen warme dag in Borculo en dat was voor het eerst voor oktober sinds 2016. Oktober 2019 had in Borculo twee warme dagen, oktober 2018 in Borculo nog 10 warme dagen en dat was alleen hoger in oktober 2005 met 12 warme dagen.
Een zomerse dag in oktober had Borculo voor het laatst in oktober 2018 met zelfs twee zomerse dagen. Oktober 2023 kwam in Borculo tot vijf warme dagen en geen zomerse dag.

In 2022 in het etmaal van 13 oktober niet bepaald een geluksdag gelet op de neerslaghoeveelheden! Vanaf middernacht tot in de avond 20 uur viel op de KNMI-stations Voorschoten en Hoek van Holland met respectievelijk 14,7- en 12,6-millimeter. In de nachtelijke uren viel op de KNMI-stations Lauwersoog en Schiphol respectievelijk 6,6- en 6 millimeter en overdag op de KNMI-stations Voorschoten en Nieuw Beerta respectievelijk 11,3- en 7 millimeter.
Lokaal viel er meer neerslag in het etmaal van 13 oktober 2022.

Meer dan 10 millimeter viel er in Landsmeer met totaal 11 millimeter, in Badhoevedorp en Schiphol 12 millimeter, in Hoek van Holland 13 millimeter, in Leiden 14 millimeter, in Voorschoten 15 millimeter, in Zaandam-Westzaan en Almere 16 millimeter en in Lelystad-Bataviahaven 18 millimeter. Voor zover bekend viel de meeste neerslag in Kijkduin met 21 millimeter.

Onderstaande foto maakte Dick Scheer van een porcelein-paddestoel. Deze komt vaak voor in gebieden met beuken en dat met name in juli tot in oktober. Op de bovenkant van de porcelein-paddestoel zit een slijmlaag. De “hoed” van de porcelein-paddestoel is eetbaar, maar niet erg smakelijk. Uit de porcelein-paddestoel kan het middel oudemansine A worden gehaald dat in het verleden wel werd gebruikt voor bepaalde huidziektes.

– In 2020 in de nacht naar 13 oktober de laagste temperatuur op het KNMI-station Twente met 4,0°C en aan de grond daar ook de laagste temperatuur met 0,8°C.

– Het KNMI-station De Bilt had 13 oktober 2018 een minimum-temperatuur van 15,4°C en daarmee een nieuw datumrecord, het oude datumrecord was 12,0°C van 13 oktober 2014. In 2018 in de nacht naar 13 oktober in Borculo met 15,8°C als minimum-temperatuur ook een nieuw oktoberrecord. Het oude record voor het minimum was precies 15°C van oktober 2013.

– Op 13 oktober 2017 stond er een stormachtige wind in met name het noordwestelijk kustgebied, het KNMI-station Den Helder had eind van de nacht rond 5 uur een barometerstand van 972 hectopascal. Overdag viel toen in Schinnen 25 millimeter.

– Op 13 oktober 2015 landelijk de eerste vorst op het KNMI-station Ell met -0,1°C. Op het KNMI-station Eindhoven in die nacht aan de grond -4,3°C.

Onderstaande foto maakt Peter de Vries in de regio Wilhelminaoord in Drenthe. Schapen met hun schaduw, m.a.w. ook ruimte voor de zon. Maar dat lukte in 2022 op 13 oktober in Drenthe nog maar net met o.a. in Hoogeveen nog een kwartier zon. In 2023 op 13 oktober ook niet meer dan een kwartier zon in Hoogeveen en dit jaar op zondag 13 oktober nog rond 6,5 uur zon.

RECORDS OP 13 OKTOBER

In 2018 in de nacht naar 13 oktober bijzonder hoge minimum-temperaturen voor de tijd van het jaar. Alleen de KNMI-stations Arcen en Ell kwamen onder de 15°C uit. Daarbij viel het minimum op het KNMI-station Ell wel op, geen enkel ander KNMI-station kwam daar ook maar enigszins in de buurt daarvan. In de nacht naar 13 oktober 2018 minimum-temperaturen van 12,9°C op het KNMI-station Ell tot 17°C op het KNMI-station Wijk aan Zee. In Borculo daalde de temperatuur tot 15,8°C. Overdag op 13 oktober 2018 een voluit zomerse dag voor heel veel stations en dat alles met nagenoeg volop zon. Een stevige zuidelijke stroming bracht Nederland nog verder in de hele warme lucht vanuit het noorden van Afrika. Het was dan ook werkelijk bijltjesdag voor de temperatuurrecords. Landelijk liepen de maximum-temperaturen uiteen van 28,1°C op het KNMI-station Ell tot 20,7°C op het KNMI-station Vlieland. Het KNMI-station Maastricht had de meeste zonuren met 9,8 uur, daarentegen op het KNMI-station Rotterdam 7,6 uur zon. In Borculo een maximum-temperatuur van 27,5°C en daarbij 10,3 uur zon.
Op onderstaande foto het langgerekte front tot helemaal in het noorden van Afrika. De extreem warme lucht waar Nederland in terecht kwam op 12- en 13 oktober 2018 was continentaal tropische lucht. Onderstaande kaart is van 11 oktober 2018, op 13 oktober lag het front meer naar het westen.

In 2018 op 13 oktober met de thermische explosie sneuvelden vele temperatuurrecords. Het landelijk record voor de tweede oktoberdecade stond op 27,2°C van 18 oktober 1921 op het KNMI-station Maastricht. Dit record sneuvelde en is scherper gezet op 28,1°C op het KNMI-station Ell. In het verleden is het in Nederland twee keer warmer geweest in oktober en wel op 9- en 10 oktober 1921 op het KNMI-station Maastricht met respectievelijk 28,2°C en 28,7°C.
Voor het KNMI-station De Bilt met het maximum van 26,3°C op 13 oktober 2018 de meest late zomerse dag in het jaar. Verder voor het KNMI-station De Bilt ook een nieuw decaderecord, het oude stond op 24,4°C van 16 oktober 2017. Ook het datumrecord voor 13 oktober voor het KNMI-station De Bilt is steviger in het zadel gekomen, dat stond op 23,6°C van 13 oktober 1990. Verder werd het één keer eerder nog warmer in oktober op het KNMI-station De Bilt en dat was op 4 oktober 1983 met 26,5°C. Het landelijk record voor oktober is niet gesneuveld, dat blijft staan voor 10 oktober 1921 met 30,1°C op het inmiddels opgeheven KNMI-station Sittard.
Het etmaalgemiddelde van 13 oktober 2018 was op veel plaatsen het hoogste sinds 1901. De KNMI-stations Maastricht en Wijk aan Zee kwamen tot een etmaalgemiddelde van 21,0°C. Het oude record was 20,9°C in 1985.

De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden 13 oktober 2018 met respectievelijk 27,7°C en 27,9°C een nieuw record voor oktober. Voor het KNMI-station Hupsel was het oude oktoberrecord 25,8°C van 1 oktober 2011 en voor het KNMI-station Twente 27,0°C van 1 oktober 2011.
Voor Borculo stond het record voor de tweede oktoberdecade op 24,3°C van 12 oktober 2018. In 2018 op 13 oktober voor de derde dag op rij een nieuw decaderecord voor oktober in Borculo, op 13 oktober met 27,5°C. Voor Borculo ook de meest late datum voor een zomerse dag, dat was nog 4 oktober 1983 met precies 25°C. Verder voor Borculo ook de hoogste oktobertemperatuur, dat stond nog op 25,7°C van 1 oktober 2011. In 2018 op 13 oktober voor Borculo met 10,3 uur zon ook een evenaring van de zonnigste 13e oktober, in 2015 op 13 oktober scheen de zon in Borculo ook 10,3 uur.

Onderstaande foto maakte Peter de Vries, je zou de indruk krijgen dat de schapen de schaduw opzochten voor enige afkoeling op 13 oktober 2018.

De extreem hoge temperaturen van 13 oktober 2018 staan toch wel in een schril contrast met 13 oktober 2015. Het KNMI-station De Bilt kwam op 13 oktober 2015 niet hoger dan 5,9°C en daarmee een gedeelde derde plaats voor de laagste maximumtemperatuur in de tweede decade van oktober. Het is ook bijna niet voor te stellen hoe koud het toen was in 2015 rond deze tijd! Op 13 t/m 15 oktober op het KNMI-station Maastricht respectievelijk maximum-temperaturen van 4,9°C , 4,0°C en 5,1°C. Sinds 1901 was het daar dan ook niet zo koud in de tweede oktoberdecade. In dezelfde periode in Borculo van 13- t/m 15 oktober respectievelijk maximum-temperaturen van 5,2°C , 4,7°C en 7,5°C.

Nu we het over extreme weerfeiten hebben kan daar ook 13 oktober 2013 nog wel bij. Toen op het KNMI-station De Bilt over het hele etmaal 63,9 millimeter aan neerslag. Het oude record was 62,3 millimeter in het etmaal van 1 augustus 1917. En wat te denken van de 108 millimeter die er viel op 13 oktober 2013 in Goedereede, dat is de hoogste aftapping in een etmaal voor oktober sinds 1901 voor Nederland, dat was 102 millimeter van Velsen in 1981.
Over de gehele maand genomen werd de meeste neerslag afgetapt in Dirksland met rond 225 millimeter, daarmee een vierde plaats van hoogste neerslagaftappingen in oktober over alle meetstations in Nederland.

Onderstaande foto maakte Frans Sijmons, een aardhommel op een herfstastertje en dat bijna rond half oktober 2018.

EEN DUIK IN HET VERLEDEN

Het weekend van 12-13 oktober 2019 verliep in de regio Japan heel onrustig door de typhoon Hagibis. Deze trof Japan met lokaal neerslaghoeveelheden van rond 400 millimeter en windsnelheden van rond 200 kilometer per uur. Het bijzondere van de typhoon Hagibis was de zeer snelle ontwikkeling in 24 uur, zelden ontwikkelde een typhoon zo snel in korte tijd. De omvang van de typhoon was ook zeer groot met in doorsnede 1400 kilometer.
Op onderstaande foto links de typhoon Hagibis en rechtsonder is de omvang van de typhoon geprojecteerd boven Europa om een indruk te krijgen van de omvang van deze typhoon.

Op 13 oktober 2008 de hoogste temperatuur van de maand op het KNMI-station Ell met 22,4°C.

In 2003 op 13 oktober de eerste landelijke vorst op het KNMI-station Twente met -0,1°C.

Op 13 oktober 2000 stond de neerslagteller in Hengstdijk voor oktober al op 104 millimeter.

Op 13 oktober 1990 op het KNMI-station De Bilt 23,6°C en op het KNMI-station Volkel 25,1°C. De 23,6°C op het KNMI-station De Bilt was tot 2017 het decade-record, in 2017 werd dit gebroken met 24,4°C op 16 oktober.

Op 13 oktober 1981 in Hoensbroek een maximum-temperatuur van 9,4°C en in Weesp viel toen 27 millimeter neerslag en in Aalsmeer 30 millimeter.

Grote verschillen in minimum-temperaturen op 13 oktober op o.a. het KNMI-station De Bilt. Zo is de laagste temperatuur voor 13 oktober voor het KNMI-station De Bilt -1,5°C van 13 oktober 1912 en het hoogste minimum van 11,9°C in 1916. Door de homogenisatie van data zijn deze minimum-temperaturen door het KNMI sinds 2016 herleid tot -2,2°C van 13 oktober 1912 tot 11,3°C van 13 oktober 1916.

Op 13 oktober 1959 kwam er op het KNMI-station De Bilt een eind aan een vrij droge periode. Vanaf 15 augustus tot 13 oktober viel er slechts 6,2 millimeter.

Op 13 oktober 1967 viel er in Vliehors 36 millimeter aan neerslag.

In 1950 op 13 oktober op het KNMI-station Maastricht nog een warme dag met de maximum-temperatuur van 21,3°C.

Op het KNMI-station Maastricht op 13 oktober 1925 een maximum-temperatuur van 10,2°C en op 13 oktober 1931 21°C.

VROEGE SNEEUWVAL

Half oktober kunnen de temperaturen van jaar tot jaar soms sterk uiteenlopen. In 2008 op 13 oktober werd landelijk de hoogste temperatuur gemeten van oktober 2008 met 22,4°C op het KNMI-station Ell. Ook in 2001 op 13 oktober de hoogste temperatuur van de maand met op het KNMI-station Woensdrecht 24,2°C. In 2009 zaten we dichter in de buurt van de helft daarvan met o.a. op het KNMI-station Nieuw-Beerta 11,9°C als maximum en in Borculo 13,5°C als maximum. En het kan nog erger, zo werd het 12 oktober 2002 op het KNMI-station Wijk aan Zee al niet warmer dan 6,8°C en 13 oktober 2002 kwam het KNMI-station Hoogeveen niet verder dan 5,3°C. En wat te denken van 13 oktober 1975 met de eerste sneeuw, dat is altijd nog de meest vroege datum dat er sneeuw viel in Nederland. Vrijwel het hele land werd ’s ochtends verrast door enkele centimeters sneeuw en midden op de dag wezen de thermometers lokaal niet meer aan dan 2°C tot 3°C. In Zevenaar lag toen vijf centimeter sneeuw, in Almkerk en Wageningen 1,5 centimeter. Op het KNMI-station De Bilt met 5,3°C zelfs een datumrecord, hiervoor was het datumrecord 6,7°C van 1952. Op de KNMI-stations Eelde en Leeuwarden op 13 oktober 1975 een maximum van 4,8°C. Voor veel plaatsen was het niet eerder zo vroeg zo koud, pas op 24 oktober 1905 een koudere oktoberdag met 2,7°C op het KNMI-station De Bilt en dat werd herleid tot 3,0°C sinds de homogenisatie van data in 2016.

Onderstaande foto is van 13 oktober 1975.

Vroege sneeuwval was er ook in 2015 in het uiterste zuidoosten van Nederland met temperaturen overdag die ver achter bleven t.o.v. normaal. Op 14 oktober 2015 in de Zuid-Limburgse heuvels enige tijd (natte) sneeuw met zelfs tijdelijk een dun wit sneeuwlaagje op de Vaalserberg. In Borculo op 14 oktober 2015 slechts 4,7°C als maximum.
Nog altijd is het sneeuwdek van 13 oktober 1975 het vroegste ooit in Nederland gemeten. Twee jaar eerder in 1973 had het op 17 en 18 oktober ook al gesneeuwd in vooral het oosten en zuidoosten van Nederland, waar actieve sneeuwbuien overtrokken. Bijna 30 jaar later, in 2003 gebeurde het nog een keer, toen op de 24ste. Maar nooit eerder en ook niet daarna ontstond een sneeuwdek op 13 oktober, zoals in 1975 wel het geval was.

Onderstaande foto is van Barneveld op 13 oktober 1975. (bron foto Jan Pit)