2022 WAS HARDLOPER MET ZONUREN EN OP 14 DECEMBER EERSTE SCHAATSMARATHON!
WAT ZEGT EEN VROEGE DATUM VAN DE EERSTE KOUDEPUNTEN OVER DE WINTER?
BIJZONDERHEDEN 14 DECEMBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Zaterdag 14 december kwam het over het etmaal net niet tot vorst op waarnemingshoogte, het KNMI-station Maastricht had vanaf middernacht 0,0°C als minimum-temperatuur op waarnemingshoogte en aan de grond -0,3°C. Voor middernacht wel lichte vorst op het KNMI-station Maastricht met landelijk de laagste temperatuur van -2,9°C op waarnemingshoogte en aan de grond -6,4°C. Zaterdagavond na 19 uur kwam het KNMI-station Woensdrecht ook nog net tot grondvorst met -0,1°C.
Borculo kon zaterdag de zesde zonloze dag op rij noteren, de laatste keer hiervoor lukte dat in februari 2023 en daarvoor in januari 2021. De langste periode met zonloze dagen had Borculo in 1987 in januari en in december met 10 dagen op rij.
In 2023 op 14 december werd de laagste temperatuur van de KNMI-stations niet in de nachtelijke uren bereikt, maar in de ochtend. In de nachtelijke uren was dat 3,4°C op het KNMI-station Nieuw Beerta en in de ochtend 1,1°C op het KNMI-station Voorschoten. Aan de grond op 10 centimeter boven het maaiveld de laagste temperatuur ook in de ochtenduren en wel -0,7°C op het KNMI-station Den Helder. Het KNMI-station Twente kwam begin van de avond nog net onder het vriespunt aan de grond met -0,3°C.
Voor de oostelijke delen van het land werd op 14 december 2023 voor enkele KNMI-stations de hoogste temperatuur al bereikt in de nachtelijke uren en dat was ook in Borculo. In de nacht naar 14 december 2023 had Borculo 6,3°C als maximum-temperatuur en overdag in de middag 5,1°C. Landelijk de hoogste temperatuur over het etmaal was 8,3°C op het KNMI-station Westdorpe en overdag de hoogste temperatuur 8,1°C op het KNMI-station Vlissingen.
De meeste zon op 14 december 2023 was duidelijk voor de kustprovincies met 2,7 uur op de KNMI-stations Rotterdam, Schiphol en Stavoren tot zonloos op de KNMI-stations Arcen, Hupsel en Twente. Later op 14 december 2023 viel zo hier en daar ook wat motregen.
In 2023 en ook nu in 2024 op 14 december totaal geen vergelijk met 2022 op 14 december, in 2022 rond deze tijd zaten we in een vorstperiode met o.a. in Borculo van 9- t/m 18 december tien nachten met vorst en vier dagen met een ijsdag. En niet te vergeten het aantal uren zon, in 2023 zaten we rond deze tijd al geruime tijd in een vrij sombere periode. November 2022 had in Borculo 110 uur zon en daarmee de zonnigste november voor Borculo. In 2023 kwam november in Borculo niet verder dan 46 uur zon, dit jaar in november 2024 71 uur zon. December 2022 had over de eerste 14 dagen in Borculo 26 uur zon en december 2023 had in Borculo over de eerste 14 dagen nog maar 10 uur zon.
Op onderstaande foto een voorzichtig doorkomende zon, dat was voor Borculo in 2023 op 14 december met 0,3 uur net genoeg om geen zonloze dag te moeten noteren. Dat lukte dit jaar op zaterdag 14 december totaal niet.
GROTE VERSCHILLEN IN ZONUREN
In 2018 vanaf 14 december kon 2018 toen als zonnigste jaar sinds 1901 de rest van het jaar afwerken. Het KNMI-station De Bilt had namelijk t/m 13 december 2025,7 uur zon op de teller staan. Het oude record was 2022 uur zon in 2003 over het hele jaar. Met de zonuren van 14 december 2018 kwam De Bilt uit op 2032 uur zon. Maar zeker noemenswaardig was het aantal uren zon van het KNMI-station Hupsel in de Achterhoek, t/m 14 december bijna 2132 uur zon en daarmee was Hupsel tot dan het zonnigste plekje van het land! Borculo stond t/m 14 december 2018 op 2014 uur zon en daarmee nog acht uur verwijderd van het toen nog zonnigste jaar 2003 die tot 2022 uur zon kwam.
In bovenstaande is wel verandering gekomen met het record-zonnige jaar 2022! Het KNMI-station Hupsel had in 2022 t/m 14 december maar liefst 2153 uur zon en daarmee voor Hupsel niet eerder zo zonnig. Voor Borculo hetzelfde verhaal, t/m 14 december stond de zonurenteller in Borculo op 2109 uur zon. Het werd nog extremer als we naar de zonnigste plek van het land kijken en dat was de kop van Noord-Holland waar het KNMI-station Den Helder in 2022 al 2362 uur zon op de teller had staan. Op de tweede plek stond het KNMI-station Vlissingen met 2327 uur zon.
In 2023 telde Borculo t/m 14 december 1729 uur zon en dat was 380 uur minder dan in 2022 over dezelfde periode. Nu in 2024 in Borculo inmiddels 1561 uur zon en dat is 548 uur minder zon dan in 2022.
Voor Nederlandse begrippen toch wel een omgekeerde wereld in 2018, want normaal is het aan de kust zonniger dan in het oosten van het land. Een omgekeerde wereld was het ook wel op Europees niveau in 2018. Zo was het in de zuidelijke regio’s in 2018 minder zonnig dan gebruikelijk. Als voorbeeld de regio Noord-Afrika (Marokko, Algerije, Tunesie). In het Marokkaanse Ouarzazate staat de grote zonne-centrale, deze bracht in juni 2018 nog 92% van de normale hoeveelheid zonneschijn. Maar in juli 2018 niet meer dan 70% en in augustus 2018 slechts 63%.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in de regio Nieuwerkerk a/d IJssel, de enige kleur in een sombere en grijze periode in het westen van het land.
EERSTE SCHAATSMARATHON AL OP 14 DECEMBER
In 2022 in het etmaal van 14 december tot in de ochtend de laagste minimum-temperaturen van -10,6°C en -10,5°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Twente. De -10,6°C op het KNMI-station Eelde werd de laagste temperatuur van december 2022 en de winter van 2023. De hoogste minimum-temperaturen in het etmaal van 14 december 2022 van -3,0°C en -4,2°C op respectievelijk de KNMI-stations Vlissingen en Westdorpe. Aan de grond de laagste temperaturen van -14,5°C en -12,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Eelde en Twente. In de duinen bij Castricum werd een laagste temperatuur gemeten van -17,1°C.
Overdag op 14 december 2022 de hoogste maximum-temperaturen van 4,1°C en 2,9°C op respectievelijk de KNMI-stations Vlieland en Wijk aan Zee. De laagste maximum-temperaturen van -1,3°C en -1,0°C op respectievelijk de KNMI-stations Nieuw Beerta en Heino en daarmee een ijsdag.
In de nacht naar 14 december 2022 strenge vorst onder de -10°C op de KNMI-stations Eelde en Twente met respectievelijk -10,6°C en -10,5°C. De KNMI-stations Nieuw Beerta en Hupsel kwamen respectievelijk tot -9,8°C en -9,3°C. De laagste temperaturen werden overigens bereikt na zonsopkomst, ook in Borculo. De laagste temperaturen worden heel vaak net na zonsopkomst bereikt. In 2022 op 14 december in de ochtend voor het oosten van het land wel een uitzondering door bewolking tot eind van de nacht, na het wegtrekken van de bewolking daalde de temperatuur ook zeer snel. Zo was in Borculo de laagste temperatuur om 5.30 uur -6°C en de laagste temperatuur werd bereikt om 10 uur met -7,9°C.
In de avond van 14 december 2022 al de eerste schaatsmarathon op natuurijs in het Friese Burgum. Voor Borculo op 14 december 2022 de derde ijsdag op rij en de derde meest zonnige dag op rij. Met 6,3 uur zon op 14 december 2022 werd het oude zonrecord van 4,5 uur in 1996 op 14 december ruimschoots aan de kant gezet. De laatste keer drie ijsdagen op rij in december was voor Borculo daarvoor in december 2010 toen het tot negen etmalen op rij met een ijsdag kwam.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de omgeving Wilhelminaoord op 14 december 2022. Veel rijpaanslag na een nacht met minimum-temperaturen in met name het noordoosten en oosten van het land onder de -10°C en daarmee de eerste strenge vorst in december sinds 2012 toen op 8 december het KNMI-station Deelen tot -12,8°C kwam.
RELATIE VROEGE KOUDEPUNTEN EN DE WINTER
De data van de eerste koudepunten verschilt van jaar tot jaar, maar wat zegt dat over de winter? In 2009 op 14 december in Borculo een etmaalgemiddelde van -1,2°C en daarmee de eerste koudepunten van de winter van 2009-2010. In december 2015 geen koudepunten en december 2016 stond t/m 14 december in Borculo op zes koudepunten. In december 2017 t/m 14 december 2,5 koudepunt, in december 2018 t/m 14 december nog geen koudepunten. Koudepunten verkrijgt men door de som van de negatieve etmaalgemiddelden en dan wordt het minteken weggelaten. In 2007 werden de eerste koudepunten ook behaald op 14 december in Borculo. In 2008 de eerste koudepunten op 13 december en in 2010 al op 26 november. In 2011 nog geen koudepunten t/m 14 december, de eerste koudepunten zouden pas op 16 januari worden verkregen. In de winterperiode van 2012-2013 de eerste koudepunten op 30 november en t/m 14 december stond de teller op negen koudepunten. In 2014 op 3 december de eerste koudepunten en in 2015 moesten we wachten tot 6 januari 2016. Later in 2016 op 26 november weer de eerste koudepunten van het naseizoen, in 2017 op 2 december de eerste koudepunten van het naseizoen, in 2018 op 15 december, in 2019 op 1 december, in 2020 op 10 december, in 2021 op 11 december, in 2022 op 19 november, in 2023 de eerste koudepunten op 1 december en dit jaar nog geen koudepunten in het naseizoen. In 2003 de eerste koudepunten in Borculo al op 24 oktober.
Onderstaande foto’s zijn van 24 oktober 2003, sneeuw en ook de eerste koudepunten!
Late eerste koudepunten zegt nog niets over het verloop van de rest van de winter. Zo werden in Borculo in de decembermaanden van 1984 (31e),1985 (27e),1986 (22e) en 1992 (26e) nog later de eerste koudepunten behaald. Maar de winters van 1985, 1986, 1987 en 1993 mochten er toch zijn. Zowel in 1985 als 1986 een Elfstedentocht en bijna een Elfstedentocht in 1987. Op de vroege koudepunten in 2003 volgde wel een koude winter van 2003-2004. Voor Borculo met een etmaalgemiddelde van 1,7°C tegen normaal 2,6°C.
Voor Borculo is de winter van 1985 nog koploper met 201 koudepunten. Landelijk voor De Bilt is de winter van 1963 koploper met maar liefst 345,9 koudepunten.
In de winter van 2019 de laatste koudepunten in Borculo op 31 januari, de laatste koudepunten in de winter van 2020 op 1 januari, in de winter van 2021 op 14 februari, in de winter van 2022 op 11 januari en in de laatste winter van 2023 op 25 januari. In de winter van 2013/2014 ook een lange periode zonder koudepunten. Want vanaf 14 december 2013 brak een periode aan van onafgebroken zeer zacht weer. Over een periode van 26 dagen vanaf 14 december tot 8 januari 2014 kwam de gemiddelde temperatuur op het KNMI De Bilt uit op 7,6°C tegen normaal 3,2ºC, ruim 4°C in de plus!
Op 13 december 2013 viel er lokaal in Jeruzalem tot 40 centimeter sneeuw. Wel moet opgemerkt worden dat Jeruzalem op een hoogte van 800 meter ligt, maar ondanks dat is het ook voor Jeruzalem wel heel bijzonder zoveel sneeuw.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2020 op 14 december werden op enkele KNMI-stations datumrecords bereikt. Zo ging het KNMI-station Wijk aan Zee van 11,1°C van 14 december 2006 naar 12,3°C. Het KNMI-station Hoek van Holland van 11,7°C van 14 december 1998 naar 12,2°C. Het KNMI-station Berkhout van 11,8°C van 14 december 2006 naar 11,9°C.
In 2009 en 2010 nog een koude nacht naar 14 december. In 2009 op het KNMI-station Eelde met -6°C het koudste plekje van het land en aan de grond daalde de temperatuur daar tot -8°C. In 2010 in de nacht naar 14 december zelfs strenge vorst met -11,4°C op het KNMI-station Hupsel. Koud was het ook in het etmaal van 14 december 1933 met op het inmiddels opgeheven KNMI-station Winterswijk een minimum-temperatuur van -14,9°C. Overdag liep de temperatuur in Winterswijk niet verder op dan tot -8,7°C. In ’s Heerenberg kwam het tot zeer strenge vorst met -15,1°C. Zulke lage temperaturen zitten er volgens de meest verse weerkaarten voorlopig niet in het vat.
Een hele sombere periode had het noordoosten in december 2002, toen vanaf 14 december t/m 29 december slechts drie uur zon op het KNMI-station Eelde en op het KNMI-station Nieuw Beerta slechts één uur zon.
In 2000 kwam er op 14 december een einde aan een periode die was begonnen op 5 december met een gemiddelde temperatuur van 10,4°C op het KNMI-station De Bilt, daarmee de zachtste tiendaagse periode in december voor De Bilt.
In 2018 in de nacht naar 14 december de laagste temperatuur van -3,8°C op het KNMI-station Rotterdam en aan de grond de laagste temperatuur van -6,5°C op het KNMI-station Rotterdam en -5,8°C op het KNMI-station Woensdrecht. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden minima van respectievelijk -2,1°C en -0,8°C en aan de grond van -4,1°C en -1,7°C.
In 2016 op 14 december voor de derde maand op rij een supermaan. De volle maan staat dan in zijn elliptische baan om de aarde in het perigeum, m.a.w. het punt dat het dichtst bij de aarde staat. Door die afstand is de maan tot 14% groter en tot 30% helderder dan een gewone volle maan. De eerdere supermanen in 2016 waren op 16 oktober en 14 november. Op 13 december 2016 was het perigeum en toen stond de maan 358.461 kilometer van de aarde.
In de nacht naar 14 december 2014 de laagste temperatuur op het KNMI-station Woensdrecht met -2,4°C. Aan de grond had het KNMI-station Woensdrecht ook de laagste temperatuur met -5,6°C. De laagste temperatuur in de nacht naar 14 december 2014 tot 7 uur werd gemeten op het KNMI-station Voorschoten met -2,1°C. Na 7 uur werd de laagste temperatuur bereikt op het KNMI-station Woensdrecht en dat was pas tegen 9.30 uur.
Onderstaande foto was op veel plaatsen in de loop van de nacht tot in de ochtend van 14 december 2014 realiteit, gladheid en dat met name op bruggetjes, alleen in het oosten van het land viel het mee. Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet uit Zuidhorn.
In het Duitse middelgebergte lag op veel plaatsen sneeuw op 14 december 2014. Het hoogste sneeuwdek in de Harz op de Brocken met 22 centimeter. Verder op de Kahlen Asten in het Sauerland 12 centimeter sneeuw, in het Beierse Woud lag rond 16 centimeter. In het zuiden van Duitsland op de Zugspitze lag 67 centimeter sneeuw en in de Belgische Ardennen lag ook een sneeuwdek.
Een hele bijzondere waarneming op 14 december 1998, toen zag Fred Roovers uit Zaandam dankzij het voorjaarsachtige weer een kruisspin een nieuw web weven. Dat had hij in december nog nooit eerder gezien!
In 1979 in de periode 14- t/m 18 december vijf dagen op rij storm in de regio IJmuiden, tot februari 2022 uniek en in februari 2022 zes stormdagen op rij. Op het KNMI-station Vlissingen op 14 december 1979 een uurgemiddelde windsnelheid van 79 kilometer per uur met uitschieters tot 101 kilometer per uur. In 1979 op 14 januari viel in Middelburg 40 millimeter aan neerslag en daarmee de hoogste neerslagsom van januari 1979, in Westkapelle viel 22 millimeter.
Op 14 december 1933 op het KNMI-station De Bilt een minimum van -13,1°C en dat is altijd nog een datumrecord voor De Bilt. Door de homogenisatie van data door het KNMI is dit minimum sinds 2016 herleid tot -13,4°C. Overdag op 14 december 1933 op het opgeheven KNMI-station Winterswijk een maximum-temperatuur van -8,7°C.
Op 14 december 1908 op het opgeheven KNMI-station Sittard een maximum-temperatuur van 12,1°C.
In 1855 op 14 december viel op het toenmalige hoofd-KNMI-station in Utrecht op het meetveld aldaar 15 millimeter neerslag met meest regen die tijdelijk vooraf ging met sneeuw.
Op 14 december 1849 viel op het meetveld van het toenmalige hoofdkantoor van het KNMI in Utrecht twee centimeter sneeuw.
PERMAFROST
Het is bekend dat de dooi van de permafrost een probleem is voor de opwarming van het klimaat. Met de permafrost bedoelen we de bevroren ondergrond in het arctische gebied. de omvang van de permafrost moet men niet onderschatten, we hebben het dan zeker over een vijfde deel van het landoppervlak van het noordelijk halfrond, oftewel 20%. De permafrost bevat een enorme hoeveelheid organische koolstof en dat zijn resten van planten en dieren die in de loop van duizenden jaren in de bodem opgestapeld zijn. Door de vriestemperaturen wordt die koolstof geneutraliseerd in de bodem en dan is het geen probleem voor het aardse klimaat. Maar als de permafrost begint met dooien dan gaan de micro-organismen ontbinden en komt een deel van de koolstof in de atmosfeer terecht. In de permafrost bodem zit zeker rond 1700 miljard ton koolstof en dat is vier keer zoveel als de hoeveelheid koolstof die vrijgekomen is door de menselijke activiteit in de afgelopen paar eeuwen. Men heeft altijd tot rond een meter onder het oppervlak gemeten, terwijl daaronder nog veel meer koolstof zit.
Onderstaande foto is geen fabeltje, vergeet niet dat er ook methaangas uit de bodem komt en dat is brandbaar.
