DE EERSTE HELFT VAN DE WINTER OP DE DAG VAN “BLUE MONDAY”!
| MAANDAG 15 JANUARI 2024 KNMI-STATIONS – laagste temp. nacht: -1,0°C Deelen, Maastricht tot 2,9°C Vlissingen – laagste temp. etmaal: -2,3°C Deelen tot 2,6°C Vlissingen – aan de grond: -3,7°C Deelen en -2,7°C Rotterdam – hoogste temp. overdag: 4,8°C Den Helder tot 1,6°C Eindhoven – hoogste temp. etmaal: 5,2°C Lauwersoog, Vlieland tot 1,6°C Eindhoven – neerslag: nacht 4,9 mm Hoek van Holland, overdag 8,3 mm Gilze-Rijen – neerslag etmaal: 10,5 mm Gilze-Rijen en 8,2 mm Woensdrecht – zon: 3,5 uur Marknesse, Stavoren, Westdorpe, Wilhelminadorp tot 0,8 uur Arcen – hoogste windstoot 85 km/uur Hoek van Holland – hoogste windkracht 8 stormachtig kustgebieden WEERSTATION-BORCULO |
EEN JAAR GELEDEN 15 JANUARI 2023 KNMI-STATIONS – laagste temperatuur: 3,1°C Hoogeveen tot 6,8°C Hoek van Holland – a/d grond: 2,4°C Hoogeveen en 3,8°C Nieuw Beerta – hoogste temperatuur: 8,8°C Hoek van Holland tot 6,7°C o.a. Nieuw Beerta – neerslag: nacht 4,9 mm Maastricht, overdag 8 mm Hoogeveen – zon: 3,7 uur Vlissingen tot zonloos Voorschoten – hoogste windstoot 96 km/uur Vlieland WEERSTATION-BORCULO |
DATUMRECORDS 15 JANUARI BORCULO
maximum-temperatuur: 12,6°C in 2020 tot -8°C in 1985
minimum-temperatuur: 8°C in 2011 tot -14°C in 1987
natste dag: 11,6 mm in 2018
zonnigste dag: 7,7 uur in 2005
DATUMRECORDS 15 JANUARI KNMI-STATIONS
maximum-temperatuur: 15,1°C Eindhoven 1975 tot -9,6°C Maastricht 1985
minimum-temperatuur: 10,6°C Maastricht 1975 tot -16°C Eelde 1963
neerslag: 26,8 Vlissingen in 2016
BIJZONDERHEDEN (MAANDAG) 15 JANUARI
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Maandag 15 januari de derde maandag van januari en volgens “kenners” is dat dan “blue monday” en dat moet dan de meest deprimerende dag van het jaar zijn. Om gelijk maar met de deur in huis te vallen, wetenschappelijk heeft deze kreet geen enkele waarde! Maar toegegeven, het weerbeeld op “blue monday” kan natuurlijk wel op je gemoedstoestand slaan om niet vrolijk van te worden.
Bovenstaande is voor maandag 15 januari niet echt een deprimerende dag voor de winterliefhebbers, want met op veel plaatsen een sneeuwdekje was er wel wat te genieten. Veel meer sneeuw viel er in Zuid-Limburg en dan met name in de hogere delen tot wel 5-10 centimeter. Voor de winterhaters allemaal wel wat minder, maar met de zon en zeker in het zonnetje wel wat om te genieten. Verspreid over het land kwam de zon nog rond 3,5 uur tevoorschijn, dat was op de KNMI-stations Marknesse, Stavoren, Westdorpe en Wilhelminadorp.
In de nacht naar maandag 15 januari op vier KNMI-stations lichte vorst en dat waren de KNMI-stations Deelen, Maastricht, Volkel en Ell. Met -1,0°C op de KNMI-stations Deelen en Maastricht, -0,5°C op het KNMI-station Volkel en -0,1°C op het KNMI-station Ell. De laagste temperatuur van -2,3°C op het KNMI-station Deelen werd maandag in de avond bereikt en aan de grond toen -3,7°C.
Borculo had als laagste temperatuur in de nacht naar maandag +0,1°C en daarmee net geen lichte vorst, wel werd het voor Borculo het vierde etmaal van januari met sneeuw en het negende etmaal van deze winter. Aan de grond in Borculo nog wel vorst in de nacht naar maandag met -1,7°C. Maandag in de avond bereikte Borculo nog -0,6°C als laagste temperatuur en aan de grond -2,5°C.
De hoogste temperaturen van het etmaal van 5,2°C op de KNMI-stations Lauwersoog en Vlieland werd in de nachtelijke uren bereikt van zondag op maandag na middernacht. Voor overdag was 4,8°C de hoogste temperatuur op het KNMI-station Den Helder.
De hoogste maximum-temperatuur van 5,2°C op de KNMI-stations Lauwersoog en Vlieland is ongeveer normaal voor deze tijd van het jaar. Maar op het KNMI-station Eindhoven met 1,6°C als maximum-temperatuur is wel ruim onder normaal. Voor half januari zijn maximum-temperaturen van rond 6°C.
Januari wordt in de Volksweerkunde ook wel de “louwmaand” genoemd, vorig jaar januari sprak men wel van “lauwmaand”. Sterker nog, een “lauwmaandlente” want de eerste helft van de maand januari 2023 was met een gemiddelde etmaal-temperatuur van 9,1ºC over de periode 1-15 januari niet eerder zo zacht verlopen op het KNMI-station De Bilt. Normaal voor het KNMI-station De Bilt is voor januari een etmaalgemiddelde van 3,6°C. Vanaf 17 januari brak pas een koudere fase aan. Vooral op 18- en 21 januari werd op meerdere plaatsen matige vorst geregistreerd. De laagste temperatuur van -6,7ºC werd gemeten op 21 januari op het KNMI-station Maastricht.
Onderstaande foto is afkomstig van Peter de Vries, een luchtfoto van het hoofdgebouw van het KNMI in De Bilt. De witte bol wordt wel de “spijker” genoemd de plaats van de neerslagradar tot voor enige jaren geleden. Deze is verplaatst naar Herwijnen en de andere neerslagradar staat in Den Helder.
Het datumrecord voor Borculo voor 15 januari staat op 12,6°C en dat werd bereikt op 15 januari 2020, het oude datum-record daarvoor stond op 10,1°C uit 2015. Op de Wadden kwam het tot storm op 15 januari 2020 met op Vlieland enige tijd windkracht 9 en een hoogste windstoot van 100 kilometer per uur. Het KNMI-station Arcen kwam met 13,6°C tot de hoogste temperatuur van de maand.
In 2010 in de nacht naar 15 januari de 19e nacht met vorst op rij in Borculo, toen de langste reeks vorstdagen sinds de winter van 1996-1997 die 24 vorstdagen op rij telde in Borculo. Maar in de winter van 2010-2011 hadden we in Borculo t/m 15 januari ook al een reeks vorstdagen op rij gehad van 20 en dat bleef ook de langste reeks in die winter. Twee winters op rij met een reeks vorstdagen op rij van minimaal 19 vorstdagen hadden we sinds de winters van 1996 en 1997 niet meer gehad.
De winter met de langste reeks vorstdagen op rij had Borculo in de winter van 1996 met 27 vorstdagen op rij. In de winter van 1986 vanaf 3 februari in Borculo nog wel een vorstperiode van 30 etmalen op rij t/m 4 maart. Maar de vier etmalen van maart behoren niet meer tot de meteorologische winter van 1986. Wel is deze periode voor Borculo de langste met vorstdagen op rij. In de winters van 2012 en 2013 was de langste reeks vorstdagen op rij 17, in de winter van 2017 15 vorstdagen op rij en in de winter van 2018 17 vorstdagen op rij. In de winters van 2014, 2015, 2016, 2020, 2021 en 2022 een langste reeks vorstdagen van respectievelijk drie, zes, zeven, vier, tien en vier vorstdagen. Nu in de winter van 2024 is de langste reeks vorstdagen in Borculo ook nog maar slechts zes etmalen op rij en dat was deze maand januari.
EERSTE HELFT VAN DE WINTER IS ZEER ZACHT VERLOPEN
Onderstaande foto’s zijn van 15 januari 2017 en gemaakt door Arie Verrips op de Posbank op de Veluwe, een groot verschil met nu en ook in 2018 t/m 2022 was het niet anders.
In 2017 op 14 januari hielp de brandweer de winterliefhebbers nog een handje op diverse plaatsen in Berkelland. In Eibergen werd een straat bij het openlucht theater omgetoverd tot een ijsbaan, soortgelijks in Neede op het Marktplein. Ook in Borculo hulp van de brandweer en wel om het Pannakooi bij het Elbrink om te toveren in een ijsbaan. En die hulp kwam goed van pas, want met de vorst kon men daar zelfs enige dagen schaatsen. Het kon allemaal in een periode met aardig wat vorst, vanaf 13- t/m 27 januari 2017 in elke nacht vorst en vanaf 16 januari zelfs drie ijsdagen op rij. In die periode was de nacht naar 23 januari voor Borculo de koudste met -8,6°C. Op het KNMI-station Twente werd in die nacht de laagste temperatuur van de winter bereikt met -10,8°C! In de Ardennen lag 15-40 centimeter sneeuw.
De eerste helft van het winterseizoen zit er op, op het KNMI-station De Bilt is het etmaalgemiddelde uitgekomen op rond 5,1°C, in de winter van 2023 was dat 5,6°C, in de winter van 2022 5,4°C, in de winter van 2021 4,6°C, in de winter van 2020 7,2°C, in de winter van 2019 6,1°C, in de winter van 2018 4,9°C en in de winter van 2017 4,2°C. Daarmee verloopt deze winter voor het KNMI-station De Bilt nog zeer zacht, want normaal is voor de eerste helft van de winter voor het KNMI-station De Bilt 4,7°C. De winter van 2017 was over de eerste helft van de winter de koudste voor het KNMI-station De Bilt sinds de winter van 2011 die over de eerste helft een etmaalgemiddelde had van 0,5°C. Een negatief etmaalgemiddelde over de eerste helft van de winter daarvoor moet het KNMI-station De Bilt terug naar de winter van 1996-1997 met -1,2°C.
Vanaf de winter van 2013 kwam het etmaalgemiddelde over de eerste helft van de winter op het KNMI-station De Bilt uit op: in 2013 4,9°C, in 2014 6,3°C, in 2015 5,2°C en in 2016 maar liefst 8,2°C.
Onderstaande satellietfoto is van het Alpengebied op 15 januari 2018, daar hadden ze prachtige dagen achter de rug met volop zonneschijn, echt Kaiserwetter! Nu deze dagen ook Kaiserwetter evenals in 2021, in 2020 rond deze tijd geen dagen lang Kaiserwetter.
Uit het bovenstaande blijkt wel dat de winter van 2016 over de eerste helft bijzonder zacht was en dat kwam natuurlijk door de extreem zachte december-maand 2015. Op de tweede plaats staat nog de eerste helft van de winter van 2007 met 7,2°C als etmaalgemiddelde en plaats drie is voor de winter van 2012 met 6,8°C.
Maar voorzichtigheid is altijd geboden, in de tweede helft van de winter kan er nog van alles gebeuren. Zo verliep de tweede helft van de winter van 2012 met een etmaalgemiddelde van slechts 1,4°C en daarmee kwam de hele winterperiode van 2012 uit op 4,1°C voor het KNMI-station De Bilt. Dat gebeurde niet in de tweede helft van de winterperiode van 2014 met een etmaalgemiddelde van 5,7°C. De winter van 2014 werd samen met de winter van 1990 de op twee na warmste sinds 1901 met een etmaalgemiddelde van 6°C. Alleen de winters van 2007 en 2016 verliepen nog zachter met respectievelijk 6,5°C en 6,3°C.
In Zeeland was de winter van 2016 over de eerste helft nog vorstvrij verlopen en het etmaalgemiddelde was zelfs 9,0°C over de eerste helft!
De echte winterliefhebbers worden misschien al wel een beetje zenuwachtig, komt de winter van 2021-2022 nog wel echt goed in het zadel! Hieronder links een foto van februari 1956 toen er een zware sneeuwstoring van noord naar zuid over Nederland trok. Hieronder rechts de kop van de krant van 1 februari 1956.
Is de winter van 2023-2024 nu al uitgeblust? Wees gerust, een goed voorbeeld is wel de legendarische winter van 1956! Op 15 januari 1956 stond het Helmanngetal pas op 6,5 koudepunten, maar twee weken later op 30 januari 1956 begon het hard te vriezen en er volgde een vorstperiode die zijn weerga niet kende en uiteindelijk pas op 29 februari tot een einde kwam. De winter in totaal werd aldus nog “streng” met een totale score van 210,7 koudepunten!
Ook de winter van 1991 kwam pas laat op gang. Vanaf 1 december t/m 14 januari 1991 had deze winter nog maar veertien vorstdagen en geen enkele ijsdag afgeleverd en de gemiddelde temperatuur stond nog op 4,7°C. Maar vanaf 15 januari t/m 28 februari leverde de winter van 1991 zelfs nog 33 vorstdagen en acht ijsdagen en een gemiddelde etmaaltemperatuur van -0,1°C. Met andere woorden, het kan ook nog best in de huidige winter van 2022-2023!
Een recent voorbeeld hadden we in 2018 in de tweede helft van februari t/m begin maart, een ijzig koude periode! Maart 2018 ging van start met twee ijsdagen op rij! Maar ook in februari 2021 sloeg de winter nog toe! In de periode 7- t/m 13-februari in Borculo zeven ijsdagen op rij, zeven etmalen op rij waarin de temperatuur niet boven het vriespunt lag en zes nachten met matige vorst. In deze periode was de ijsbaan in Borculo ook nog vier dagen open.
BIJZONDER STUWMEER NABIJ HEIMBACH
Hieronder een foto van een zeer groot stuwmeer nabij Heimbach in de Eifel ten zuiden van Aken. Dit stuwmeer zit in tijden van hoogwater als gevolg van veel regen of overvloedig smeltwater vaak tot de rand toe vol. Het is een groot stuwmeer waar ook rondvaarten worden gehouden van wel twee uur lang. De dam is gebouwd tussen 1934 en 1938 en is in 1939 in gebruik genomen. Het stuwmeer voorziet grote delen van Noord-Rijn-Westfalen van drinkwater en verder zorgt het stuwmeer voor de regulatie van de benedenloop van de Roer en voor het opwekken van stroom d.m.v. een waterkrachtcentrale.
Bij extreme regenval laat men het overtollige water van o.a. de Roer uitstromen in dit meer. Als je op de rondvaartboot zit kun je de enorme verschillen in waterstanden zien tussen langdurige droogte en overvloedige neerslag. Als het stuwmeer echt vol is kan het overtollige water nagenoeg nergens geloosd worden en wordt het overtollige water dan via de Roer afgevoerd. Dat is ook de reden dat de Roer in Midden-limburg o.a. bij Vlodrop-Herkenbosch op veel plaatsen dan buiten zijn oevers treedt. Dan te bedenken dat tussen 1955 en 1959 de dam nog verhoogd is met twintig meter tot de huidige hoogte van 77 meter boven de oude bedding van de rivier. Als dat niet was gebeurd was het stuwmeer al vele malen vaker vol geweest.
Het stuwmeer speelde nog een rol in de tweede wereldoorlog en wel tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Roer lag toen in het frontgebied tussen de Duitse troepen en de geallieerde troepen. Op 10 februari 1945 hebben Duitse troepen de afsluiters van de dam gesaboteerd, zodat de geallieerde operatie Grenade twee weken vertraging opliep.
HOOGWATER JANUARI 2011
Op onderstaande twee foto’s de IJssel bij Deventer met het hoge waterpeil in januari 2011. Op de linkerfoto is de kade onder water en op de foto rechtsonder goed zichtbaar dat er bij hoogwater niet veel ruimte meer over is tussen de onderkant van de brug en de bovenkant van het schip. In beladen toestand kan het schip er nog onderdoor, maar als het schip leeg is zal dat niet meer lukken, omdat het schip dan ook aanzienlijk hoger uit het water komt.
