HET WAS DINSDAG BAMIS-WEER IN HET GROOTSTE DEEL VAN HET LAND!
HET JAAR 2024 VOOR BORCULO TOT NU TOE NOG HET WARMSTE JAAR!
BIJZONDERHEDEN 1 OKTOBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
De datum 1 oktober is gekoppeld aan de Heilige Sint Bavis en met de start van oktober spreekt men ook wel eens van het Bamisweer. Met Bamisweer wordt slecht weer bedoeld, regen en wind. Sint Bavis wordt dan ook wel de portier van de herfst genoemd.
Nou, daar kunnen we dus dit jaar kort over zijn, echt Bamisweer op dinsdag 1 oktober. Over het etmaal is op de KNMI-stations Voorschoten en Deelen respectievelijk 17- en 16 millimeter gevallen. Ook temperaturen mager met landelijk de hoogste temperatuur nog net 15,7°C op het KNMI-station Westdorpe tot 13,5°C op het KNMI-station Heino. De meeste wind in de regio IJmuiden en Vlissingen tot windkracht 7 een harde wind.
In 2023 met de start van oktober op Sint Bavis m.u.v. de noordelijke provincies geen Bamisweer. Want in de noordelijke provincies veel bewolking met ook regen en meer wind, verder zuidwaarts kreeg de zon alleen maar meer ruimte en het bleef droog. Maar al met al bij lange na niet zo slecht als op 1 oktober 2022. Het natste station in 2023 op 1 oktober was Terschelling met 2,1 millimeter over het etmaal tot 19 uur en de hoogste windstoot van 50 kilometer per uur op het KNMI-station Lauwersoog was ook niet echt indrukwekkend.
In Borculo op 1 oktober 2023 met 23,1°C als maximum-temperatuur de op één na hoogste temperatuur voor 1 oktober. Alleen in 2011 hoger met 25,7°C en dat is ook het record voor 1 oktober in Borculo.
Daar konden we in 2022 op 1 oktober wel van spreken, echt Bamisweer op 1 oktober 2022 met veel wind en regen! De meeste neerslag in het etmaal van 1 oktober 2022 vanaf middernacht tot in de avond 20 uur viel op het KNMI-station Eelde met 23,3 millimeter. In de nachtelijke uren viel op de KNMI-stations Rotterdam en Deelen respectievelijk 17,6- en 17,3 millimeter en overdag op de KNMI-stations Eelde en Marknesse respectievelijk 13,2- en 6,8 millimeter. Ook stond er veel wind, de wind bereikte windkracht 8 stormachtig in de kustgebieden. De hoogste windstoten werden bereikt op de KNMI-stations Vlissingen en Den Helder van respectievelijk 96- en 89 kilometer per uur.
In 2022 op 1 oktober de laagste minimum-temperatuur van 10,4°C op het KNMI-station Maastricht. Na zes nachten met landelijk de laagste temperatuur onder de 10°C en daarvan vier nachten onder de 5°C lagen de minimum-temperaturen in de nacht naar 1 oktober 2022 overal boven de 10°C. In 2023 met de start van oktober de wijnmaand ook hoge minimum-temperaturen, alleen de KNMI-stations Ell en Woensdrecht kwamen nog net onder de 10°C uit met de laagste temperatuur met respectievelijk 9,1°C en 9,7°C.
Onderstaande foto maakte Tinus Beckers uit Lichtenvoorde van de opkomende zon.
Dit jaar op 1 oktober wel een groot verschil met 1 oktober 2013! Op 1 oktober 2013 was het zonovergoten. Borculo kon op 1 oktober 2013 met 10,9 uur zon de zonnigste oktoberdag noteren tot 2015 sinds het begin van de reguliere zonurenmeting in 1995. Verder voor Borculo ook de vijfde dag op rij met zonuren in de dubbele cijfers. In oktober 2015 werd het zonrecord voor oktober van 10,9 uur zon gebroken met 11,3 uur zon op 1 oktober.
Het etmaalgemiddelde van 2024 staat nu over de eerste negen maanden in Borculo op 13,4°C, dat was in 2023 over dezelfde periode 13,1°C, in 2022 ook 13,1°C, in 2021 11,6°C, in 2020 12,6°C, in 2019 op 12,5°C, in 2018 12,8°C, in 2017 12°C, in 2016 was dat 12,2°C en in 2015 11,5°C. Het etmaalgemiddelde van 2014 stond in Borculo over de eerste negen maanden op 12,9°C. Daarmee stond 2014 over de eerste negen maanden precies gelijk met 2007 en het jaar 2007 was tot 2022 voor Borculo het warmste jaar over het hele jaar gerekend sinds 1981.
Het jaar 2024 heeft deze eer overgenomen met 13,4°C als hoogste etmaalgemiddelde over de eerste negen maanden, daarna volgen 2022 en 2023 voor Borculo met 13,1°C gevolgd door de jaren 2007 en 2014 met 12,9°C t/m september.
In 2013 over de eerste negen maanden een etmaalgemiddelde van 10,6°C en daarmee was 2013 het koudste jaar voor Borculo sinds 1996 die over de eerste negen maanden op 9,5°C stond. Het koudste jaar over de eerste negen maanden is 1996 met 9,5°C.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op 1 oktober 2022, langs de kust veel wind en dat was ook goed te zien op het strand van Texel aan de schuimkoppen.
– De gemiddelde maximum-temperatuur voor begin oktober is in Borculo 16°C. Wel een groot verschil met 2011 op 1 oktober met in Borculo 25,7°C, een voluit zomerse dag. Daarmee kon oktober 2011 aansluiten bij de oktobermaand van 1983, tot 2018 de enige oktobermaanden in Borculo die sinds 1981 een zomerse dag hebben behaald. Maar oktober 2018 deed daar een schep boven op met twee zomerse dagen, het hoogste aantal voor oktober in Borculo sinds 1981.
Op 1 oktober 1933 noteerde het KNMI-station Maastricht nog een zomerse dag met 26,6°C. Door de homogenisatie van data door het KNMI is deze temperatuur sinds 2016 herleid tot 25,6°C.
– De start van oktober 2018 ging gepaard met veel regen/buiige neerslag en daarbij ook nog lage temperaturen. Voor Borculo op 1 oktober 2018 14,1°C, het werd niet de laagste temperatuur voor 1 oktober, want op 1 oktober 1991 bleef de temperatuur in Borculo al steken bij 11,5°C.
– Voor Borculo is 1 oktober 2015 met 11,3 uur zon de zonnigste 1 oktober sinds het begin van de zonurenmeting in Borculo in 1995. Het oude record voor 1 oktober was voor Borculo 10,9 uur zon op 1 oktober 2013.
BAMISWEER
Op onderstaande foto koeien die tijdens echt Bamisweer vaak met de kont naar de wind gaan staan. “De beste windmeter is de koe, haar achterste staat naar de wind en regen toe”, zegt de Volksweerkunde, het is maar dat U het weet!
Dinsdag 1 oktober is de naamdag van de heilige Sint Bavis, de patroon van de goede oogst. De eerste oktoberdag is dan ook de sterfdag van de Heilige Sint Bavis. De Heilige Sint Bavis is ook de beschermheilige van de bisdommen Gent en Haarlem. In de volksweerkunde spreekt men ook wel over Sint Bavo. Ter ere van Sint Bavis werden in vroegere tijden speciale vieringen in de kerk georganiseerd, de Bavo-mis. Deze Bavo-mis werd ook wel afgekort tot Bamis. Met de start van oktober spreekt men wel eens van het Bamisweer, hiermee wordt slecht weer bedoeld, regen en wind. Sint Bavis wordt dan ook wel de portier van de herfst genoemd.
In de volksweerkunde is nog meer bekend over Sint Bavis. Zo kent de volksweerkunde ook de weerspreuk: “Als het regent op Bamis, dan komt er een natte Kerstmis”!
De start van oktober 2024 stond voor het grootste deel van Nederland in het teken van Bamisweer, dat was ook in 2022, 2020, 2019 en 2018 op 1 oktober.
In 2008 op 1 oktober zeker sprake van Bamisweer! Op het KNMI-station Hoek van Holland heel even windkracht 9 en dat is de grens van storm. Ook IJmuiden kwam toen in de buurt van de stormgrens met ruim windkracht 8. Verder viel er veel regen, het KNMI-station Twente tapte al 43 millimeter af en langs de oostgrens met Duitsland in De Lutte zelfs 53 millimeter!
Sint Bavis of ook wel Sint Bavo wordt in veel kerken weergegeven in de glasschilderkunst zoals op onderstaande foto.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2019 rond deze tijd op de Atlantische Oceaan zeer bijzondere ontwikkelingen en dan hebben we het over de tropische orkaan Lorenzo. Deze trok naar de westelijke Azoren-eilanden met veel wind en regen, windsnelheden tot 250 kilometer per uur. Daarna zette het koers richting Ierland/Schotland waar het geruime tijd ook ging spoken, daarna richting Nederland/België met veel regen. De orkaan Lorenzo behoorde tot de zwaarste categorie orkaan van categorie 5 op de vijfdelige schaal van Saffir-Simpson. Het is de meest zware orkaan die zover richting Europa is getrokken! De klimaatveranderingen zullen hier ongetwijfeld wel enigszins deel aan hebben.
In de nacht naar 1 oktober 2016 voor de derde nacht op rij landelijk de laagste temperatuur op het KNMI-station Hoogeveen. In de nacht naar 1 oktober 2016 met een minimum-temperatuur van 3,5°C.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op Texel, daar werden 1 oktober 2016 diverse keren het begin van waterhoosjes gezien. De uitstulping op de foto is nog in de tuba-fase.
Vrij grote temperatuurverschillen op 1 oktober 2014, zo was het rond 12 uur op de KNMI-stations Hupsel en Twente in de mist slechts 15,5°C en op hetzelfde moment stond het KNMI-station Vlissingen al op 20,4°C.
Op 1 oktober 2014 een zeer koude start van oktober in delen van Siberië met in Ojmjakon -20,9ºC. Het datumrecord voor 1 oktober staat daar op -23,5ºC en dateert uit 1991. Maar op 3 en 4 oktober 1963 daalde de temperatuur tot -30,3°C en -31,1ºC.
In 2006 op 1 oktober was de temperatuur voor de kust van Nederland nog 19°C en dat is ongekend hoog.
Heel opmerkelijk verliep oktober 2001, op 1 oktober 2001 was het etmaalgemiddelde van 2011 11,4°C en een maand later op 1 november 2001 11,7°C. Normaal daalt de temperatuur in de loop van oktober.
In 1998 op 1 oktober op het KNMI-station Woensdrecht met 19,4°C de hoogste temperatuur van de maand.
De laagste temperatuur voor het KNMI-station De Bilt voor 1 oktober is 1,2°C en dat werd gemeten op 1 oktober 1988.
Op 1 oktober 1981 op het KNMI-station Maastricht met 22,7°C de hoogste temperatuur van de maand.
In 1976 op 1 oktober had Nederland een neerslagtekort van rond 340 millimeter.
In 1921 een grote dagelijkse gang van de temperatuur, of ook wel amplitude genoemd, op het KNMI-station Maastricht van 3,9°C als minimum tot 24,7°C als maximum. Door de homogenisatie van data door het KNMI is de maximum-temperatuur sinds 2016 van 24,7°C aangepast tot 23,7°C!
In 1911 trok de kern van een depressie precies over ons land en veroorzaakte een zware storm. Vier schepen met 35 man vergingen. In het waddengebied viel lokaal 40 millimeter regen.
Onderstaande foto maakte Mark Wolvenne uit Terwolde, de zon boven de Gelderse IJssel. Op 1 oktober 2012 was er naar het oosten toe ook al wat meer bewolking, de meeste bewolking wel in het westen en het noorden.
DROOGTE IN 2003, 2009 EN REGIONAAL 2018, NAT IN 2018 EN 2019
Op 1 oktober 2003 was de waterstand in de grote rivieren extreem laag. Het Infocentrum Binnenwateren kon begin oktober een waterstand noteren van de Rijn bij Lobith van 6.90 meter boven NAP. Dat was nog een centimeter lager dan het historische dieptepunt van enkele dagen daarvoor toen de waterstand op 6.91 meter boven NAP bleef steken. Het bijzondere toen was dat het Infocentrum geen goede voorspelling kon geven van de waterstand in de dagen daarna. Er was wel veel regen in het Duitse stroomgebied van de Rijn gevallen, maar het peil bij Lobith bleef dalen. Een verklaring hiervoor was dat ook in Duitsland de grond zo droog was, dat de regen daar weggezakt was voordat het hemelwater van invloed kon zijn op de waterstand.
Door de aanhoudend lage waterstand was het veer tussen Millingen aan de Rijn en Pannerden voor het eerst in de geschiedenis uit de vaart gehaald. Er gold toen ook eenrichtingsverkeer voor schepen op de IJssel en zware beperking van de bevrachting op alle andere rivieren. In 2018 ook lage waterstanden, in de ochtend van 1 oktober was het peil bij Lobith van de Rijn 6.99 meter boven NAP. Maar het record van lage waterstanden in de grote rivieren werd wel in de zomer van 2022 bereikt met op 18 augustus met een stand van 6.48 meter boven NAP.
Ook in de Achterhoek was het droog in 2003 met oktober op de kalender. Vanaf 1 januari t/m september was er in Lichtenvoorde 479 millimeter neerslag gevallen en in Zelhem 498 millimeter. Nog geen 500 millimeter aan neerslag vanaf 1 januari en dat is wel bijzonder. In Borculo was sinds 1981 maar één jaar aan te wijzen die op 1 oktober nog geen 500 millimeter neerslag had en dat was 1996. Dat is inmiddels achterhaald, want op 1 oktober 2018 stond de neerslagteller in Borculo op 470 millimeter. Overigens waren er wel verschillen zoals gewoonlijk, in Ruurlo was in de eerste negen maanden van 2003 al wel bijna 700 millimeter gevallen.
Ernstige droogte hadden we in het voorjaar en zomer ook in de jaren 2019 en 2020 met in Borculo over de eerste negen maanden met respectievelijk 522- en 527-millimeter.
Totaal anders was het in 2018 en 2019 rond deze tijd. Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de omgeving Kudelstaart, kletsnatte landerijen! De foto is van begin oktober 2018, maar had ook van begin oktober 2019 kunnen zijn. In september 2019 was o.a. in Groningen en Noord-Holland op heel veel plaatsen over de 150 millimeter neerslag gevallen. Groningen en Noord-Holland waren veruit de natste provincies in september 2019 en daar ging oktober ook nat van start. In 2018 in de nacht naar 1 oktober viel al 26,9 millimeter op het KNMI-station Den Helder en overdag op het KNMI-station Schiphol 21,1 millimeter.
Begin oktober 2009 was het zeer droog in Zeeland, delen van West-Brabant en daar zaten ze echt te wachten op serieuze neerslag. Zeeland en het westen van Brabant sloten daarmee aan met Vlaanderen waar het ook bijzonder droog was. Op veel plaatsen in Vlaanderen was in de maanden augustus en september 2009 minder dan de helft van normaal gevallen. Normaal valt er ruim 140 millimeter tegen toen ruim 60 millimeter. In Zeeland en het westen van Brabant was op enkele plaatsen nog veel minder gevallen. Lokaal viel er in zowel augustus als september 2009 amper 10 millimeter. Door de droogte aldaar viel de aardappeloogst zeker 20% lager uit en voor koolgewassen zelfs rond 35%. Dan nog maar te zwijgen over het zaaien van de wintertarwe die gewoonlijk met de start van oktober begint. Men kon gewoon niet in de grond komen, laat staan zaaien. De grond was op veel plaatsen veel te hard.