DIERENDAG 2024 VOOR MENS EN DIER EEN HELE MOOIE DAG!
DE LICHTINTENSITEIT EN HET BLADVAL!
BIJZONDERHEDEN 4 OKTOBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Met de herfst op de kalender heeft de zon ook geleidelijk aan minder kracht en dat kan soms heel onprettig overkomen. In 1998 waren de eerste acht dagen van oktober op de meeste plaatsen zonloos. Op 4 oktober 1962 nog een hele merkwaardige gewaarwording met op veel plaatsen mist en lokaal boven de mist onweer.
Onderstaande foto maakte Cees Korteland van prachtig avondrood vanuit Hendrik Ido Ambacht donderdagavond. Avondrood brengt mooi weer aan boord en dat kwam voor vrijdag helemaal uit.
In 1912 op 4 oktober op het KNMI-station De Bilt -2,2°C en dat is voor De Bilt de laagste temperatuur voor 4 oktober sinds 1901. Lichte vorst was er ook op 4 oktober 1902 op het opgeheven KNMI-station Winterswijk met -0,6°C.
Door de homogenisatie van data door het KNMI is bovenstaand minimum van -2,2°C op het KNMI-station De Bilt herleid tot -2,9°C.
In 2023 in de nacht naar 4 oktober de laagste temperatuur 9,5°C op het KNMI-station Lelystad. Overdag op 4 oktober 2023 van 18,0°C op het KNMI-station Berkhout tot 16,4°C op het KNMI-station Hoogeveen. In Borculo was het met 17,0°C de laagste maximum-temperatuur sinds 23 september toen de temperatuur bleef steken bij 16,9°C.
Bovenstaande temperaturen van 4 oktober 2023 zijn nu al enige dagen voor overdag niet meer verschenen op de thermometerbuis, ook op vrijdag 4 oktober niet met landelijk de hoogste temperatuur van 16,1°C op de KNMI-stations Deelen en Woensdrecht.
In Borculo op 4 oktober 2023 met 17,0°C als maximum-temperatuur geen warme dag, daarvoor moest de temperatuur de 20°C halen. Daarmee blijft de teller van warme dagen in 2023 op 130 staan. Dat is precies gelijk met het totaal aantal warme dagen van 2022 over het hele jaar. Dat aantal van 130 warme dagen in 2023 liep voor het hele jaar nog wel op tot 133 warme dagen. Het record is nog voor het jaar 2018 met over het hele jaar 146 warme dagen. Nu in 2024 is de stand van warme dagen t/m vrijdag 4 oktober 118 warme dagen. Het jaar 2023 blijft voorlopig wel met 133 warme dagen het op één na hoogste aantal warme dagen.
Vrijdag was het 4 oktober dierendag. Onderstaande foto is van dierendag 2020, dieren hebben ook zo hun eigen mening over mensen.
– In 2017 op 4 oktober in Borculo 14,1°C en dat was de laagste maximum-temperatuur sinds 9 mei daarvoor toen het ook 14,1°C werd. Maar het kan veel kouder op dierendag, zo kwam Borculo op 4 oktober 1998 niet verder dan 7,4°C.
– In Noord-Europa op 4 oktober 2016 barometerstanden om 8 uur in het Zweedse Vilhelmina van 1050,2 hectopascal. Niet eerder was in Zweden in oktober zo’n hoge barometerstand bereikt. Daarbij ook lokaal strenge vorst met in het Zweedse Latnivaara -10,4°C en in het Noorse Folldal -10,6°C.
– In Borculo viel in het etmaal van 4 oktober 2012 14,4 millimeter. Het was voor Borculo de hoogste neerslagaftapping voor oktober sinds 2009. Het jaartotaal van 2012 aan neerslag was in Borculo opgelopen tot 625 millimeter. Het jaar 2012 stond daarmee op een tiende plaats in de lijst van meest droge jaren sinds 1981.
Op onderstaande foto Koninkspaarden in Loevestijn, die hadden op vrijdag 4 oktober met dierendag een mooie dag.
HET WEER OP DIERENDAG
Dierendag is in het verleden al dikwijls aanzienlijk warmer verlopen dan dit jaar. Op 4 oktober 2004 op het KNMI-station Maastricht met 22,4°C de hoogste temperatuur van oktober 2004. In 1983 op 4 oktober ook de hoogste temperatuur van de maand en wel met 28,1°C op het inmiddels opgeheven KNMI-station Venlo. In Borculo werd het 4 oktober 1983 met 25°C nog een zomerse dag! De laatste warme dag van boven de 20°C op dierendag had Borculo in 2014 met 22,2°C en daarvoor in 2010 met 22,7°C.
We hebben rond deze tijd overigens de afgelopen jaren wel verschillende weerbeelden gekend. In 2016 met een schrale oostelijke wind geen temperaturen van 20°C of hoger en in 2017 met een koele westelijke wind ook geen warme dagen. In 2017 mochten we vanaf 4 oktober al blij zijn dat we de 15°C haalden. In 2018 hadden we nog een volop nazomerse periode voor de boeg tot boven de 25°C. In 2019 op 4 oktober kil en nat met in Borculo 13,2°C, zonloos en 6,6 millimeter regen en op het KNMI-station Twente overdag bijna 16 millimeter regen. In 2020 op 4 oktober geen droge dag en in Borculo werd het 15,1°C. In 2021 o.a. in Borculo een hele aardige dierendag, droog met zon en een temperatuur van rond 18°C. In 2022 ook heel aardig met bijna 9 uur zon, droog en bijna 19°C. Ook in 2023 op 4 oktober zeker geen onaardige dag in Borculo met 0,2 aan neerslag overwegend droog en met ruim 4 uur zon werd het 17°C.
In 2011 kwam op 4 oktober een einde aan een hele bijzondere periode! In 2011 kwam op 4 oktober voor Borculo een eind aan tien dagen op rij een temperatuur van boven de 20°C. Toen was het niet eerder in Borculo voorgekomen zo laat in het seizoen zo’n lange periode van boven de 20°C. Daar kwam in 2018 enige verandering in, want in oktober 2018 vanaf 10 oktober in Borculo acht dagen op rij boven de 20°C en daarvan ook nog twee boven de 25°C. In 2011 kwam met 0,2 millimeter motregen op 4 oktober ook een eind aan 15 droge etmalen, toen de langste droge periode sinds eind april 2010. De laatste periode van 15 droge dagen op rij had Borculo eind augustus/begin september 2023 met 17 droge etmalen op rij en dat was de langste periode sinds de zomer van 2013.
Eind van een droge periode kwam er ook op 4 oktober 2013. Op 4 oktober 2013 had van de KNMI-stations Marknesse de meeste neerslag overdag met 14 millimeter. Van de KNMI-neerslagstations had Zeewolde bijna 31 millimeter. In Borculo viel 4 oktober 2013 overdag 1,2 millimeter en dat bracht het etmaaltotaal op zes millimeter. In Borculo kwam er een einde aan een droge periode van 13 etmalen en daarmee de langste droge periode sinds juli 2013 daarvoor.
Op 4 oktober 1981 was het ook bar en boos. In de ochtend al een 24-uursaftapping van 23 millimeter in Vliehors en over het etmaal van 4 oktober in Zaandijk 52 millimeter, Beverwijk 70 millimeter en Velsen 102 millimeter. Overdag op 4 oktober 1981 op het inmiddels opgeheven KNMI-station Winterswijk slechts 11,3°C, zonloos en 2,3 millimeter regen.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide.
BLADVAL
Lang aanhoudende warmte in het najaar is niet altijd goed. De afnemende lichtintensiteit zorgt voor de bladval en de bodemtemperatuur zorgt voor het heel langzaam afremmen van de sapstroom in bomen. Als het langer warm blijft is de sapstroom ook nog langer actief. De bodem is dan nog niet genoeg afgekoeld. Bomen maken al wel voor het komende jaar nieuwe bloemknoppen. Als het lang warm blijft gaan de bomen en struiken daar lang mee door. Zo is het vallen van veel eikels het gevolg van het vorige warme najaar. Dan zijn er veel bloemknoppen gevormd die het voorjaar er op voor veel eikenbloesem zorgen. Die vele bloemen zijn bestoven door de wind en daar komen dan de vele eikels vandaan.
Zo kunnen ook kastanjes door het langer aanhouden van de warmte in de bodem in de war geraken. Bloei van planten is afhankelijk van warmtegetallen. De temperaturen bij elkaar optellen en je weet wanneer een boom bloeit in het voorjaar of de zomer. Uitsluitend temperaturen boven nul tellen mee. Bij een hoger warmtegetal schieten de bomen door. Ze slaan door de druk van de sapstroom soms zelfs de winter over en gaan door de hogere temperaturen door met bloeien. Daarbij komt nog een interessant verschijnsel, de lichtsterkte en daglicht periode bij de bloei in het voorjaar is ook nu in oktober nog net zo lang. Komt er toch een koude winter, dan hebben de bomen en planten daar zeker onder te lijden.
Een opmerkelijk gebeuren was er na de warme septembermaand van 2006 te zien. Veel kastanjebomen waren al vroeg verdord, mede als oorzaak droogte, maar enkele kwamen voor de tweede maal weer in bloei zoals op onderstaande foto.
Over bomen gesproken, onlangs is er een onderzoek afgesloten m.b.t. wat het effect is van het verdampen van water uit bomen. Men kwam tot de conclusie dat de verdamping van water uit bomen de aarde afkoelt. De afkoeling bleef niet beperkt tot het lokale klimaat, maar de invloed was veel groter. Bekend is dat door verdamping een afkoeling volgt en dat gaat ook op voor gebieden met veel bomen. De verdamping van water uit de bladeren heeft een afkoelend effect op de omgevingstemperatuur. Toch moest men nog velen hiervan overtuigen, want door verdamping komt er ook meer vocht in de atmosfeer en waterdamp fungeert wel als een broeikasgas. Dit op zijn beurt kan de aardse opwarming weer stimuleren. Maar door het genoemde onderzoek kwam men er toch achter dat verdamping de opwarming van de aarde tegenwerkt. Dit is te verklaren uit het gegeven dat de verdamping laaghangende bewolking bevordert en dat op zijn beurt reflecteert weer de zonnestraling met als gevolg afkoeling.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
Op 4 oktober 2008 daalde de temperatuur op het KNMI-station Herwijnen tot 3,2°C en aan de grond op het KNMI-station Hupsel met 0°C net geen grondvorst.
Op 4 oktober 1986 de officiële opening van de pijlerdam in de Oosterschelde.
In 1983 op het opgeheven KNMI-station Venlo met 28,1°C de hoogste temperatuur van oktober 1983.
Op 4 oktober 1967 op het KNMI-station De Bilt een gemiddelde barometerstand van 989,5 hPa (hectopascal) en dat is het datumrecord voor het KNMI-station De Bilt.
Op 4 oktober 1941 op het KNMI-station Maastricht een maximum-temperatuur van 22,7°C. Door de homogenisatie van de data door het KNMI is deze temperatuur in 2016 aangepast naar 21,7°C.
Op 4 oktober 1938 een zware storm in Vlissingen met windkracht 10 en een maximale windstoot van 137 kilometer per uur.
Op 4 oktober 1937 viel in de avond in Veldhoven 18 millimeter neerslag, in Oirschot 13 millimeter en op Terschelling en in Grosthuizen 12 millimeter.
Onderstaande foto maakte Dick Scheer uit Woudenberg 4 oktober 2013, op dierendag een kudde schapen door Maarn.
VOORPROEFJE KONING WINTER
Koning Winter gaf in 2008 rond 3-4 oktober al een voorproefje, niet alleen in het Alpengebied, ook het Duitse middelgebergte kreeg een winters tintje. Op o.a. de Feldberg viel de eerste sneeuw van het nieuwe seizoen en wel een sneeuwdek van ruim vijf centimeter. Op de hogere delen viel meer sneeuw, zo viel er op de Wendelstein negen centimeter en op de Zugspitze kwam 47 centimeter naar beneden. Erg warm was het daar ook niet, zo daalde de temperatuur op de Zugspitze tot -11°C in de nacht naar 4 oktober 2008.
Maar oktober kan ook in Duitsland nog wel warm uitpakken. Op 4 oktober 2004 noteerde het station Freiburg nog 26,2°C en dat was maar liefst 12°C boven normaal voor de tijd van het jaar.
De volksweerkunde kent nog de volgende weerspreuk: “Was het weer in september warm, dat maakt de komende winter arm”!
September verliep dit jaar ruim te warm in Borculo. Wat is de betrouwbaarheid van deze spreuk? In Duitsland heeft ene Professor Horst Malberg onderzocht wat de kans op slagen is van deze weerspreuk. Het schijnt dat als september warmer wordt afgesloten als gemiddeld, dan drie van de vier winters zacht verlopen. Daarbij is de kans groot dat met name februari zeer zacht verloopt, de kans daarop ligt zelfs op 85%. De kans op een mildere december of januari ligt daarbij op 55%-60%.