VRIJDAG EEN ECHT LUCASZOMERTJE, IN BORCULO NIET EERDER ZO WARM MET SINT LUCAS!
MAAR ……… SINT LUCAS IS OOK DE PORTIER VAN DE WINTER ZOALS IN 2020!
BIJZONDERHEDEN 18 OKTOBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
De afsluiting van de nazomerse perioden is meestal tussen 15 en 20 oktober. Die mooie periode wordt ook wel de Lucaszomer genoemd. De echte afsluiting wordt ingeluid met de 18e oktober, de naamdag van Sint Lucas en als het weer dan ook volop meedoet spreekt men wel van het Lucaszomertje. In België heeft de volksweerkunde het over de periode van Sint Theresia. Daarover zegt de Belgische Volksweerkunde: “Sint Theresia moet haar zomerke geven, vijf dagen duurt dat mooie leven”. De echte afsluiting wordt dan ingeluid met de 18e oktober, de naamdag van Sint Lucas die ook wel de portier van de winter wordt genoemd.
Dit jaar op vrijdag 18 oktober met de temperatuur in het oosten van het land een echt Lucaszomertje, in Borculo recordwarm met veel zon en droog. Borculo kwam tot 22,0°C en daarmee een nieuw datumrecord, het oude datumrecord stond op 21,1°C van 18 oktober 2014.
De KNMI-stations Hupsel en Twente kwamen ook tot nieuwe datumrecords met respectievelijk 21,7°C en 22,3°C, de oude stonden op respectievelijk 21,4°C uit 2014 en 21,6°C uit 2012.
In 2023 op 18 oktober een bescheiden Lucaszomertje! Bescheiden omdat het met de zon wat tegenviel die veelal waterig tevoorschijn kwam, de temperatuur was voor de tijd van het jaar zeker niet slecht maar door de frisse oostenwind voor het gevoel veel minder aangenaam.
De datum 18 oktober mag dan in het teken staan van het Sint Lucaszomertje als het weerbeeld in combinatie met de temperatuur en zonneschijn meewerkt, ook is het voor Nederland gemiddeld de datum met de eerste lichte vorst. Daarbij vaak wel een spreiding van een week vroeger of een week later de eerste lichte vorst, m.a.w. de portier van de winter. In 1971 de eerste lichte vorst op 15 september en in 2000 moest Nederland wachten tot 16 december. In 2021 de eerste landelijke vorst op waarnemingshoogte op 16 oktober, in 2022 en 2023 was het op 18 oktober nog wachten op de eerste landelijke vorst op waarnemingshoogte. Dit jaar 2024 beet de spits af met de eerste vorst op waarnemingshoogte op 15 oktober met -0,8°C op het KNMI-station Eelde.
Dit jaar op vrijdag 18 oktober kwam landelijk nergens tot grondvorst, de laagste temperatuur aan de grond was 9,0°C op de KNMI-stations Hupsel en Twente. In 2023 op 18 oktober was de laagste temperatuur aan de grond 1,2°C op het KNMI-station Hoogeveen. Het aantal nachten met landelijk grondvorst blijft voor dit naseizoen op elf staan, in 2023 over dezelfde periode drie nachten met grondvorst. Borculo had in de maanden oktober van 2020 t/m 2023 geen grondvorst, in oktober 2019 drie nachten met grondvorst.
Vrijdag 18 oktober overdag kwamen alle 34 KNMI-stations boven de 15°C uit met de hoogste temperatuur van 22,3°C op de KNMI-stations Twente en Hoogeveen. Neerslag viel op 7 van de 34 KNMI-stations met de hoogste aftapping 2 millimeter op het KNMI-station Lauwersoog en de zon kreeg de meeste ruimte in het oosten van het land tot 8,6 uur op het KNMI-station Heino.
In 2023 op 18 oktober bereikten vier KNMI-stations nog de 15°C en dat waren de KNMI-stations Arcen, Maastricht, Vlissingen en Westdorpe. De KNMI-stations Arcen, Vlissingen en Westdorpe kwamen nog boven de 15°C uit met de hoogste temperatuur op het KNMI-station Westdorpe met 15,4°C. Verder bleef het overdag tot de avond droog en de meeste zon was voor het noordoosten van het land met in het algemeen rond 6,5 uur zon. Maar over het hele etmaal toch nog neerslag van betekenis met 16,3- en 15,4-millimeter op respectievelijk de KNMI-stations Volkel en Hoek van Holland.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide, velden met bloeiend koolzaad. Op diverse plekken zowel in Nederland als Duitsland kom je het wel tegen.
In 2023 rond deze tijd vrij lage barometerstanden in ons land. Op veel dagen was de gemiddelde luchtdruk lager dan 1000 hectopascal. Op 20 oktober voor wat betreft de 21ste eeuw zelfs het laagste daggemiddelde voor oktober. Het KNMI-station De Bilt had gemiddeld 980,5 hectopascal. In de 20ste eeuw werd alleen op 27 oktober 1959 met gemiddeld 978,6 hectopascal, op 11 oktober 2000 met 979,2 hectopascal nog een lager gemiddeld bereikt.
In 2020 in de nacht naar 18 oktober wel de eerste lichte vorst op waarnemingshoogte en wel op het KNMI-station Twente met -0,7°C en aan de grond -3,2°C en daarmee de laagste temperatuur van oktober 2020. Overigens werd deze eerste vorst op waarnemingshoogte al bereikt in de avond daarvoor van 17 oktober. In 2019 de eerste vorst op waarnemingshoogte op de KNMI-stations Eelde en Twente op 29 oktober met respectievelijk -0,4°C en -0,5°C. In 2018 de eerste vorst op het KNMI-station Twente op 29 september met -0,8°C. In 2017 pas op 6 november de eerste lichte vorst op het KNMI-station Eindhoven met -1,1°C.
In de nacht naar 18 oktober 2020 na middernacht had alleen het KNMI-station Twente nog lichte vorst, de overige KNMI-stations overal boven het vriespunt. Grondvorst met name op de Veluwe, de Achterhoek, Salland en Twente. In de Achterhoek had het KNMI-station Hupsel op waarnemingshoogte 0,3°C en aan de grond -2,2°C. Van de amateurstations had Winterswijk-Henxel op waarnemingshoogte 0,4°C.
In 2010 op 18 oktober ook vorst met -3,6°C op het KNMI-station Twente de laagste temperatuur van oktober 2010. In 2010 in Borculo op 18 oktober de eerste lichte vorst van het naseizoen met -1,2°C. Ook in de nacht naar 18 oktober 2009 kwam het tot lichte vorst, het KNMI-station Twente had toen met -2,5°C de laagste temperatuur. Aan de grond in die nacht op de KNMI-stations Gilze-Rijen en Twente -5°C. De laagste temperatuur voor het KNMI-station De Bilt voor 18 oktober is -1,8°C van 18 oktober 2010, daarvoor was dat -1,1°C uit het jaar 1974.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de regio Wilhelminaoord met een blik op het Drentse landschap.
– In 2018 op 18 oktober kwam op de KNMI-stations o.a. Arcen, Eindhoven en Maastricht een eind aan negen warme dagen op rij, zo laat in het seizoen is dat nog nooit eerder voorgekomen in Nederland. In Borculo kwam een eind aan acht warme dagen op rij, ook voor Borculo was dat een record zo laat in het seizoen. Hiervoor had Borculo de meest lange reeks warme dagen zo laat in het seizoen in 2011 met 10 warme dagen op rij van 24 september tot 3 oktober. In 2019 een heel ander verhaal, in het zuidoosten in oktober 2019 nog net twee warme dagen en wel op 18/19-oktober. In Borculo en veel andere plaatsen in oktober 2019 slechts één warme dag op 18 oktober. In oktober 2020 in Borculo geen warme dag en dat was voor het eerst voor oktober sinds 2016. In oktober 2021 geen warme dag in Borculo, in oktober 2022 vijf warme dagen en dat was het hoogste aantal sinds oktober 2018 met 10 warme dagen. In 2023 stond de teller t/m 18 oktober in oktober in Borculo op vijf warme dagen tegen nu in oktober 2024 twee warme dagen. Oktober 2005 is voor Borculo koploper met 12 warme dagen.
– In oktober 2019 t/m 18 oktober was er al veel regen gevallen, in Noord-Holland in Castricum en Heiloo stond de neerslagteller al op 175 millimeter. Daarentegen in de Achterhoek in Lievelde rond 60 millimeter en daarmee de droogste plek van het land.
Onderstaande foto’s zijn van de Slinge in de regio Aalten-Bredevoort, de foto linksonder is van half augustus 2019 en daarin was tot eind september geen verandering in gekomen. De foto rechtsonder is van 18 oktober 2019 en die foto had ook van 18 november 2020 kunnen zijn met hetzelfde beeld. Toch was de droogte in de Achterhoek nog zorgwekkend, veel beken en sloten stonden nog kurkdroog en dan nog maar te zwijgen over het grondwaterpeil. In 2021 was de droogte aanzienlijk minder ernstig, maar in 2022 was onderstaande foto links weer helemaal actueel en in 2023 en 2024 is de foto rechtsonder actueel.
DATUMRECORDS
In 2018 op 18 oktober bij lange na niet de warmste 18 oktober voor Borculo met 17,1°C, dat was toen nog 18 oktober 2014 met 21,1°C en inmiddels is dat ook gesneuveld door de 22,0°C van 18 oktober 2024. Maar in 2018 op 18 oktober kwam voor Borculo wel een eind aan acht datumrecords op rij! Op 18 oktober 2014 op het KNMI-station Ell met 24,3°C de hoogste temperatuur van de maand.
In Borculo in 2012 op 18 oktober ook nog 20,9°C. Vanaf 18 oktober 2012 de start van een hele warme periode die voor veel plaatsen duurde t/m 23 oktober, daarvan enkele dagen met temperaturen tot boven de 20°C! Het oude record voor 18 oktober voor 2012 stond voor Borculo op 19,9°C uit 2001. Bijzonder in oktober 2012 was dat 18 oktober voor Borculo de eerste warme dag van oktober 2012 was. Een warme dag is een dag met een temperatuur van 20°C of hoger. Het is overigens niet de meest verre datum voor Borculo voor een warme dag. Dat blijft staan op 31 oktober 2005 met 20,8°C. Overigens kan het nog best deze maand, in Borculo werd het 26 oktober 2006 ook nog 22,2°C en op 1 november 2014 werd het ook nog 19,1°C en in november 2020 werd het nog 19,9°C op 2 november in Borculo.
In 2018 op 18 oktober kwam nog slecht nieuws m.b.t. het waterpeil van de grote rivieren. Er moest mogelijk rekening worden gehouden dat de scheepvaart op de gehele binnenvaart op de Rijn stil gelegd zou worden. De oorzaak was de zeer lage waterstand. De Rijn is een gletsjer-regenrivier die gevoed wordt door smeltwater en/of regen. Gletsjers zijn drastisch afgenomen en regen viel in 2018 rond deze tijd ook al geruime tijd nauwelijks. En wat er viel kwam ook niet gelijk in de rivier, de droge toplaag nam alles op.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons uit Klausheide op 18 oktober 2014. Opvallend in 2014 rond deze tijd was dat er nog veel bloeide zoals de lavendel en de sering. Op onderstaande foto de bloeiende lavendel in Klausheide, de flora was toch een beetje de kluts kwijt met de hoge temperaturen in oktober 2014.
LUCASZOMER
De afsluiting van de nazomerse perioden is meestal tussen 15 en 20 oktober. Die mooie periode wordt ook wel de Lucaszomer genoemd. Op de 15e oktober spreekt men in België ook wel van het Trezeke’s zomerke. In België zegt de volksweerkunde “Sint Theresia moet haar zomerke geven, vijf dagen duurt dat mooie leven”. De echte afsluiting wordt ingeluid met de 18e oktober, de naamdag van Sint Lucas, ook wel de portier van de winter genoemd. In 2019 was het Lucaszomertje wat vroeger 18/19-oktober, in 2020 geen Lucaszomertje en in 2021 op 18 oktober begon het wel voorzichtig wat te lijken op een Lucaszomertje en dat wat meer in het zuiden van het land met bijna 7 uur zon nog ruim 17°C op het KNMI-station Maastricht. In 2022 op 18 oktober kwam het Lucaszomertje ook tevoorschijn met in Borculo met 8,4 uur zon en 19,1ºC als maximum-temperatuur. In 2023 op 18 oktober met 2,2 uur zon werd het 13,0°C in Borculo en dit jaar 22,0°C met rugdekking van 8,5 uur zon. Dat is in het verleden wel eens heel anders geweest.
In 1921 op 18 oktober op het KNMI-station Maastricht 28,2°C en dat is nog steeds de hoogste temperatuur voor de tweede decade van oktober voor Nederland op een KNMI-station. Door de homogenisatie van data door het KNMI is deze temperatuur sinds 2016 aangepast tot 27,2°C. Dat record kwam geen moment in gevaar op 18 oktober 2018. Op 18 oktober 2014 met 24,3°C op het KNMI-station Ell de hoogste temperatuur van oktober 2014. Overigens bereikten in 2014 op 18 oktober alle Brabantse KNMI-stations stationsrecords met de hoogste temperatuur zo laat in het seizoen!
Voor het KNMI-station De Bilt die de langste meetreeks heeft van Nederland was 18 oktober 2014 met een maximum-temperatuur van 23,0°C een nieuw datumrecord, want het oude record voor 18 oktober was 22,9°C van 18 oktober 1921. Door de homogenisatie van data door het KNMI is deze temperatuur sinds 2016 aangepast tot 22°C. Ook het etmaalgemiddelde werd voor De Bilt op 18 oktober 2014 een datumrecord met 17,3ºC. Verder werd het voor het KNMI-station De Bilt de op één na hoogste temperatuur zo laat in het seizoen. Warmer was het alleen op 19 oktober 1921 met 23,6ºC. Door de homogenisatie van data door het KNMI is deze laatste temperatuur sinds 2016 aangepast tot 22,7°C.
Voor Borculo was de hoogste temperatuur voor 18 oktober tot 2014 nog 20,9°C van 18 oktober 2012. Dat record sneuvelde op 18 oktober 2014 en werd scherper gesteld voor de 18e oktober met 21,1°C.
Onderstaande foto’s maakte Peter de Vries, veel paddenstoelen in allerlei kleuren en formaten.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet op 18 oktober 2015 van de Martinitoren in Groningen, die was in een grijze wereld verstopt met nevel en (mot)regen.
In 1921 op 18 oktober op het KNMI-station Maastricht 28,2°C en daarmee toen het maximum-record voor de tweede oktober-decade. Dit maximum werd door het KNMI in 2016 door de homogenisatie van data herleid tot 27,2°C, daarmee sneuvelde ook het maximum-record voor de tweede oktober-decade. Het maximum-record voor de tweede oktober-decade werd overgenomen door het KNMI-station Ell met 28,2°C van 13 oktober 2018. Op het opgeheven KNMI-station Winterswijk werd op 18 oktober 1921 23,3°C.
In 2003 werd het in Borculo op 18 september nog 26,7°C en precies een maand later volgde de eerste vorst van het nieuwe naseizoen op 18 oktober, voor Borculo was dat vrij snel. In 2009 ging het nog wat sneller, op 19 september werd het nog 25,5°C in Borculo en op 14 oktober de eerste lichte vorst in Borculo en dat was ruim binnen een maand later. In 2011 op 1 oktober in Borculo 25,7°C en 15 dagen later de eerste lichte vorst.
In 1973 op 18 oktober viel 2- tot 4 centimeter sneeuw in Limburg, ook in het oosten van het land viel wat sneeuw.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet uit Zuidhorn, door de harde wind een dag eerder op 17 oktober 2013 verloren de bomen al heel wat bladeren.
Op 18 oktober 1920 op het KNMI-station De Bilt een maximum-temperatuur van 7,2°C en een etmaalgemiddelde van 3,5°C twee datumrecords. Voor de homogenisatie van data door het KNMI waren deze temperaturen respectievelijk 6,9°C en 3,6°C.
Het KNMI-station Vlissingen kwam op 18 oktober 1920 tot een maximum van 4,6°C en daarmee de laagste maximum-temperatuur voor Nederland voor de tweede oktober-decade tot 2015. Want in 2015 kwam het KNMI-station Maastricht tot 4°C op 14 oktober.
SNEEUWLAWINE
Op onderstaande foto een sneeuwlawine.
Er wordt wel eens beweerd dat als je onder een lawine terecht komt, dan liever in Zwitserland dan in Canada. Canadese en Europese wetenschappers hebben samen onderzoek gedaan naar de lawines waarbij mensen volledig werden begraven. Ze hebben hierbij ontdekt dat de lawines in Canada aanzienlijk sneller dodelijk zijn dan die in Zwitserland. Als je 20 minuten onder de lawine zit, heb je al 20% meer kans om te overleven in Zwitserland dan in Canada. Als je nog langer onder de sneeuw ligt neemt dit percentage alleen maar toe.
Eén van de belangrijkste doodsoorzaken bij lawines is verstikking, de sneeuw drukt zo hard op je borst, dat het niet meer mogelijk is om adem te halen. Hoe snel deze verstikking gaat hangt onder andere af van hoe diep je in de sneeuw ligt en hoe fijn de sneeuw is. Hoe fijner de sneeuw, hoe minder hard de sneeuw kan drukken. In Zwitserland zijn zowel de diepte van de sneeuw als de ‘poederigheid’ gemiddeld gezien gunstiger voor lawineslachtoffers.
Om het grotere overlijdensrisico in Canada te verklaren werd ook onderzoek gedaan naar de onderlinge verschillen in de sneeuwklimaten van Canada. Daaruit bleek dat de bergen aan de westkust aanzienlijk gevaarlijker zijn dan de bergen landinwaarts. Dit verschil verklaart misschien ook waarom Zwitserland veiliger is, de Alpen liggen immers ook landinwaarts. Het grotere gevaar aan de kust wordt vermoedelijk veroorzaakt door de hogere luchtvochtigheid. Daardoor is de sneeuw in die gebieden natter, waardoor zij veel meer druk uitoefent op lawineslachtoffers.
Hoewel de sneeuw dus gevaarlijker is in Canada, betekent dit niet per se dat je daar ook meer kans hebt om dood te gaan. In Canada ligt de gemiddelde reddingstijd op 18 minuten, in Zwitserland op bijna het dubbele met 35 minuten. Waar dit grote verschil vandaan komt is nog niet duidelijk. Wel zorgt het ervoor dat de kans om levend uit een lawine te komen in beide landen even groot is. Maar als de reddingsdiensten op zich laten wachten, zul je langer overleven onder de Zwitserse sneeuw.