TOT OP HEDEN IS 2022 VOOR BORCULO NOG HET DROOGSTE JAAR SINDS 1981!
DE LAATSTE WINTERSE START VAN DE ASTRONOMISCHE WINTER IN 2021!
BIJZONDERHEDEN 21 DECEMBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Zaterdag 21 december officieel de start van de astronomische winter, de klimatologische winter was al van start gegaan op 1 december.
Nu in 2024 evenals in 2023 en 2022 op 21 december met de start van de astronomische winter absoluut geen winterse start. In 2021 op 21 december met de start van de astronomische winter en gelet op de temperaturen wel compleet winters met nagenoeg in het hele land vorst en regionaal matige vorst onder de -5°C. Daarmee vanaf 2011 t/m 2020 tien jaar op rij geen winterse start op 21 december en in 2021 weer een winters weerbeeld, in 2022 en 2023 meer herfst. Alleen in 2016 nog wel met lichte vorst in de nachtelijke uren, de laatste winterse start voor 2011 op 21 december was in 2010 met o.a. in Borculo strenge vorst met -10,2°C en overdag -2,8°C als maximum. Het jaar 2021 is voorlopig het laatste jaar sinds 2010 die een winterse start kende van de astronomische winter op 21 december.
Met de start van de astronomische winter in 2017 die ook 21 december van start ging de hoogste temperatuur tot dan van de maand met 9°C in Borculo. Voor Borculo blijft de warmste 21 december staan voor 1989 en 2018 met 12°C. Voor de afwisseling in 2015 geen datumrecord in Borculo op 21 december, na vijf datumrecords op rij lukte dat niet op 21 december met een maximum van 11,6°C.
In 2023 op 21 december temperaturen over het etmaal van 3,6°C als minimum-temperatuur op het KNMI-station Nieuw Beerta en de maximum-temperatuur van 12,5°C op het KNMI-station Westdorpe. Neerslag viel er tot in de dubbele cijfers met op de KNMI-stations Eindhoven en Twente respectievelijk 22,3- en 22,1 millimeter. In het oosten van het land daarbij ook buien met hagel en onweer. In de kustgebieden en op het IJsselmeer stond storm windkracht 9 met de hoogste windstoot van 118 kilometer per uur op het KNMI-station Stavoren. Het KNMI-station Hupsel had ook nog een windstoot van 93 kilometer per uur.
Met de passage van een koufront ook grote temperatuurverschillen! Voor het koufront temperaturen in het algemeen van rond 11°C tot bijna 13°C en na het koufront rond 6°C tot 7°C. Het KNMI-station Twente zakte daarbij eind van de middag tot 4,7°C.
In 2022 in het etmaal van 21 december de laagste minimum-temperaturen van 0,5°C en 0,6°C op respectievelijk de KNMI-stations Voorschoten en Terschelling. Aan de grond de laagste temperaturen van -1,8°C en -0,7°C op respectievelijk de KNMI-stations Terschelling en Voorschoten. De hoogste maximum-temperaturen van 9,8°C en 9,7°C op respectievelijk de KNMI-stations Ell en Maastricht. Deze temperaturen werden bereikt in de nachtelijke uren. Overdag waren de hoogste temperaturen 9,6°C en 9,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Maastricht en Westdorpe. In Borculo werd de hoogste temperatuur van 9,8°C ook bereikt in de nachtelijke uren, overdag was de hoogste temperatuur 9,1°C.
De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op het KNMI-station Terschelling met 11,2 millimeter en dat viel nagenoeg overdag.
Borculo passeerde op 21 december 2022 de grens van 625 millimeter aan neerslag en daarmee tot dan voor Borculo nog net het droogste jaar sinds 1981. Wel werd 2022 op de voet gevolgd door 2018 die precies een dag later de grens van 625 millimeter passeerde.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons van de koolmees die elke nacht in zijn brievenbus slaapt, lekker droog en veilig voor de loslopende kat. De koolmees wel wat winters gekleed met het “bontkraagje” en dat was geen overbodige luxe in 2021 op 21 december en voor dit jaar niet echt nodig.
– December 2019 verliep t/m 21 december in Borculo bij lange na niet zo nat als in 2018 over dezelfde periode. Tot en met 21 december stond de neerslagteller van december 2019 in Borculo op 54 millimeter en dat was in 2018 over dezelfde periode 81 millimeter. In december 2020 t/m 21 december 50 millimeter neerslag, in december 2021 over dezelfde periode 33 millimeter, in december 2022 25 millimeter, in december 2023 64 millimeter en nu in december 2024 inmiddels 56 millimeter. Normaal voor de hele maand is voor Borculo rond 88 millimeter, december 2018 kwam in Borculo uit op 107 millimeter, december 2019 73 millimeter, december 2020 103 millimeter, december 2021 57 millimeter, december 2022 90 millimeter en december 2023 134 millimeter.
De natste maand in 2018 was voor Borculo januari met 110 millimeter gevolgd door december met 107 millimeter en daarna augustus met 75 millimeter. In 2019 is voor Borculo de natste maand oktober met 101 millimeter gevolgd door maart met 99 millimeter. In 2020 is de natste maand februari met 135 millimeter gevolgd door december met 103 millimeter. In 2021 de natste maand van het jaar juli met 113 millimeter gevolgd door juni met 101 millimeter, in 2022 februari met 146 millimeter gevolgd door december met 90 millimeter, in 2023 oktober met 169 millimeter gevolgd door december met 134 millimeter en voor dit jaar is juli met 150 millimeter nog de natste maand.
– In 2010 in de nacht van 20- op 21 december de koudste nacht van het jaar 2010 met -16,9°C op het KNMI-station Lelystad. Hiervoor was het KNMI-station Stavoren nog het koudste van het jaar met -15,8°C in de nacht naar 27 januari 2010. Bij temperaturen onder de -15°C spreken we van zeer strenge vorst. In Borculo in de nacht naar 21 december 2010 strenge vorst met -10,2°C en ook de koudste nacht van 2010. Op 21 december 2004 op het KNMI-station Gilze-Rijen met -9°C de laagste temperatuur van december 2004. Aan de grond op het KNMI-station Gilze-Rijen toen -12°C. In 1969 op 21 december de laagste temperatuur van die maand met -14,3°C op het inmiddels opgeheven KNMI-station Dedemsvaart.
Op onderstaande foto de bloeiende struik die veel lijkt op brem maar het is een gaspeldoorn, deze bloeit in december/januari en ook in april/mei. De plant kan slecht tegen kou en vorst en groeit daarom veelal in de kustgebieden. Een mooie plant maar bedenk wel dat het de giftige stof cytisine bevat. Een inname van 50 mg cytisine kan al dodelijk zijn. In Amerika werd in het verleden de stof in een lichte dosering voorgeschreven voor mensen die wilden stoppen met roken. De foto is gemaakt door Peter de Vries in de omgeving Kudelstaart.
BIJZONDERE WINTERSE START IN 2021
In 2021 in de nacht naar 21 december tot in de ochtend met -6,8°C op het KNMI-station Deelen de koudste nacht sinds 6 maart daarvoor toen het KNMI-station Deelen ook tot -6,8°C kwam. Daarvoor moeten we terug naar 9 februari 2021 toen het KNMI-station Hupsel tot -16,2°C kwam. Nagenoeg in het hele land kwam het tot vorst op 21 december 2021 en regionaal matige vorst onder de -5°C. Alleen het KNMI-station Vlissingen bleef op waarnemingshoogte nog net boven het vriespunt met 0,7°C tot 7 uur en na 7 uur nog 0,3°C. De laagste temperaturen op waarnemingshoogte op de KNMI-stations Eelde en Twente met respectievelijk -6,8°C en -6,5°C en aan de grond -9,3°C en -9,0°C. Het KNMI-station Hupsel was de koudste aan de grond met -9,4°C en op waarnemingshoogte -6,0°C. In Borculo de laagste temperatuur op waarnemingshoogte -5,9°C en aan de grond -6,6°C. Voor Borculo de koudste nacht sinds 6 maart 2021 toen het -6,4°C werd.
Het KNMI-station De Bilt kwam op 21 december 2021 tot -5,5°C en daarmee was sprake van matige vorst en dat was aanmerkelijk vroeger dan in de winter daarvoor van 2020-2021. In het winterseizoen van 2020-2021 de eerste officiële matige vorst op het KNMI-station De Bilt pas op 31 januari 2021. Toen kwam er een eind aan een periode van maar liefst 740 dagen met op het KNMI-station De Bilt geen enkel etmaal met een temperatuur lager dan -5°C. In het jaar 2020 kwam het totaal niet tot matige vorst op het KNMI-station De Bilt, de laatste nacht met matige vorst daarvoor was op 21 januari 2019 met -8,1°C. In 2020 was de laagste temperatuur op het KNMI-station De Bilt -4,3°C en dat was ook nog buiten de winterperiode op 25 maart 2020. In de winter van 2020 was de laagste temperatuur op het KNMI-station De Bilt -3,4°C op 28 december 2019.
Verder op 21 december 2021 in het hele land zonovergoten en voor het oosten en noordoosten van het land voor de tweede dag op rij. Landelijk scheen de zon van 6 uur op de KNMI-stations Heino en Nieuw Beerta tot 6,8 uur op de meeste KNMI-stations in de zuidelijke provincies. Borculo kwam tot 7,3 uur zon en daarmee een evenaring van de zonnigste 21 december 1996 met ook 7,3 uur zon.
DECEMBER DE WINTERMAAND
December staat in de volksweerkunde te boek als de wintermaand, deze maand tot nu toe nog ver te zoeken. Het enige wat voorlopig wel met de winter heeft te maken is dat 21 december de astronomische winter van start gaat. Dat is het moment van het wintersolstitium, daarmee wordt bedoeld dat de zon haar meest verre zuidelijke punt heeft bereikt en staat dan recht boven de Steenbokskeerking.
Zaterdag 21 december is de kortste dag, daarna worden de dagen langzaam weer langer. Dit wordt overigens niet gelijkmatig verdeeld met zonsopkomst en zonsondergang. Want al vanaf 13 december gaat de zon later onder en pas op 30 december blijft het in de ochtend het langst donker. Dit heeft te maken met de baan van de aarde om de zon, deze is elliptisch en geen cirkel!
In de zomer hebben we hetzelfde, maar dan omgekeerd. De langste dag op 21 juni, maar dan komt de zon na 17 juni alweer later op en gaat zij pas na 24 juni weer vroeger onder. Tussen het noorden en zuiden zit ook voor Nederland nog wel verschil in het tijdstip van zonsopkomst en -ondergang. Zo komt op Terschelling de zon op 21 december op rond 08:53 uur en in Maastricht al rond 08:35 uur, toch bijna 20 minuten verschil. Ook als de zon onder gaat zien we dat verschil terug. Rond 16:35 uur gaat de zon onder in Maastricht en op Terschelling rond 16:21 uur.
De start van de winter en de dagen worden dan weer langer! De zon komt in De Bilt pas rond 30-31 december het laatst in de ochtend op en dat is rond 8:48 uur. In de avond gaat de zon in De Bilt al rond 13 december het vroegst onder en dat is dan rond 16:28 uur. De kortste dag is de dag dat de astronomische winter van start gaat en dat is dit keer 21 december.
Op onderstaande foto de vier posities tijdens de wisseling van de seizoenen, nu dus de winterwende.
In 2010 begon de eerste astronomische winternacht op 22 december, toen wel lokaal met strenge vorst op het KNMI-station Nieuw Beerta met -11,7°C. In 2010 op 22 december daalde de temperatuur in Borculo tot -4,1°C en daarmee waren van de 22 nachten in december 2010 er 21 met vorst verlopen. Van de 21 nachten met vorst verliepen er 12 met matige vorst, m.a.w. meer nachten met matige vorst dan lichte vorst en dat is toch best opmerkelijk. December 2010 kwam uiteindelijk voor Borculo uit op 30 nachten met vorst en daarvan 15 nachten met matige vorst. December 2010 heeft van alle decembermaanden sinds 1981 de meeste vorstdagen voor Borculo. Koploper was daarvoor nog december 1995 met 28 nachten met vorst.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet uit het Groningse Zuidhorn op 22 december 2010, de tekst “De Groene Weide” ging toen tijdelijk even niet op. Voor de datum 22 december in de jaren 2011 t/m 2023 is het wel serieuze waarheid de Groene Weide en voor dit jaar ook weer groen.
De winter van 2010-2011 had op het KNMI-station De Bilt t/m 22 december 2010 een vorstsom van 162,3 punten en sinds 1901 zijn er maar drie winters geweest die t/m de 22e december tot een hogere score kwamen, namelijk december 1925 met 176,5, december 1933 met 179,8 en december 1902 met 184,2 punten. De legendarische december van 1890 had op 22 december al 225,6 punten bijeen gesprokkeld en er zouden gedurende de laatste week van dat jaar nog heel wat puntjes bijkomen.
Met het Hellmanngetal (koudepunten) zat De Bilt t/m 22 december 2010 op 61,9 punten en daarmee zat de winter al op een notering van “gemiddelde” winter. Op de koudste locaties in het oosten van het land lag het Hellmangetal al op ruim 80 punten. Sinds 1901 hebben maar vier winters t/m 22 december meer koudepunten opgeleverd als in december 2010. December 1938 en 1946 zitten daar met respectievelijk 62,1 en 62,4 punten net boven. In dit tussenklassement gaan december 1933 en 1902 duidelijk aan kop met 77,7 en 87,4 koudepunten.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2016 in de nacht naar 21 december de laagste temperatuur van -3,1°C op het KNMI-station Cabauw, aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Gilze-Rijen met -4,1°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -2,1°C in de weerhut en aan de grond -3,2°C. Onderstaande foto maakte Frans Sijmons van zijn paard na een nacht met vorst en rijpaanslag, de kapper zou jaloers zijn om zo’n kapsel te maken.
Onderstaande foto maakte Sytse Schoustra op Terschelling van het poollicht in de nacht naar 21 december 2015.
De wereldwijde temperatuur in 2015 was over de eerste 11 maanden 0,87°C warmer dan normaal. Hierbij wordt rekening gehouden met zowel het landoppervlak als het zeeoppervlak. Van deze 11 maanden waren negen maanden warmer dan normaal en dat waren de maanden februari, maart, mei, juni, juli, augustus, september, oktober en november. Warm was het ook in het noordwesten van Spanje en dat in combinatie met droogte heeft dat geleid tot meer dan 100 bosbranden.
Onderstaande foto maakte Johan Effing uit Losser op 21 december 2014 van de Dinkel aldaar, weer hoogwater!
In 2007 op 21 december was de ijsbaan in Borculo open.
Op 21 december 1954 passeerde de eerste van een tweelingstorm, de volgende passeerde op 23 december 1954.
Op 21 december 1946 een minimum-temperatuur in Castricum van -18,1°C en in Groningen werd de bekende Noorder-Rondritten gehouden, marathon op natuurijs.
In 1916 op 21 december op het KNMI-station Groningen dat later Eelde werd een minimum-temperatuur van -4,1°C. Het KNMI-station Eelde had van 10- t/m 28 december vorstdagen met op 21 december de laagste temperatuur.
Op 21 december 1908 een maximum-temperatuur op het KNMI-station Maastricht van -1°C. Door de homogenisatie van data door het KNMI is sinds 2016 dit maximum herleid tot -1,9°C.
Onderstaande foto links is van 21 december 2011 en de foto rechtsonder van 2012 in de ochtend van 21 december, foto’s zijn gemaakt door Gerard Kiewiet uit het Groningse Zuidhorn.
De verschillen kunnen van jaar tot jaar wel erg groot zijn zoals op onderstaande foto’s duidelijk is te zien. Onderstaande foto’s maakte Gerard Kiewiet uit Zuidhorn, de foto linksonder is van 21 december 2010 en de foto rechtsonder van 21 december 2013.
GROTE TEMPERATUURVERSCHILLEN 21 DECEMBER 2010
Op 21 december 2010 bijzonder grote verschillen in Nederland en dat kwam door een aanval van zachte lucht uit het zuiden. Een temperatuurverschil van 10°C van noord naar zuid. Zo was het maximum +2,5°C op het KNMI-station Maastricht tot -7,5°C op het KNMI-station Nieuw Beerta. In Duitsland waren de temperatuurverschillen nog veel groter met +9°C in het zuiden tot -21°C in het noorden. In Borculo steeg de temperatuur op 21 december 2010 tot -2,8°C en dat was al weer het zevende etmaal van december 2010 die niet eerder zo koud was sinds 1981.
Onderstaande foto is van 21 december 2010 in Losser, foto is gemaakt door Johan Effing.
