DINSDAG 24 DECEMBER KWAM HET WEER TOT VORST OP WAARNEMINGSHOOGTE!
DE KERSTDEPRESSIE ALS JAARLIJKSE TRADITIE!
BIJZONDERHEDEN 24 DECEMBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Dinsdag 24 december landelijk over het etmaal twee KNMI-stations met lichte vorst op waarnemingshoogte en wel op de KNMI-stations Deelen en Eelde met respectievelijk -1,9°C en -2,4°C. Het KNMI-station Woensdrecht had met 0,0°C net geen vorst op waarnemingshoogte. De vorst in de nacht naar dinsdag 24 december deed al zijn intrede op de maandagavond 23 december daarvoor op het KNMI-station Deelen. Het KNMI-station Deelen was het enige KNMI-station die in het etmaal van maandag 23 december lichte vorst had op waarnemingshoogte. Rond 23 uur maandagavond kwam het KNMI-station Deelen onder het vriespunt uit, daarna volgde het KNMI-station Eelde even na middernacht.
Aan de grond maandagavond 23 december drie KNMI-stations met grondvorst en dat waren Deelen, Eelde en Schiphol met respectievelijk -3,0°C , -0,3°C en -0,7°C. Na middernacht kwam het op uitgebreide schaal tot grondvorst met de laagste temperaturen van -3,5°C en -2,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Deelen en Eelde. In Twente ook grondvorst met -2,1°C op het KNMI-station Twente, maar in de Achterhoek op het KNMI-station Hupsel geen grondvorst met +0,3°C.
In Borculo in de nacht naar dinsdag 24 december ook geen (grond)vorst met 1,2°C op waarnemingshoogte en 0,2°C aan de grond. Landelijk was dinsdag 24 december het zesde etmaal van deze maand met vorst op waarnemingshoogte.
Onderstaande foto doet U misschien in eerste instantie denken aan een versierd kerstbrood! Nee hoor, het is een oud stuk hout met zwammen en mos met als “afmaker” een blaadje. Foto is gemaakt door Frans Sijmons uit Klausheide.
In 2023 in het etmaal van 24 december temperaturen van 8,7°C als laagste temperatuur op de KNMI-stations Maastricht, Stavoren en Twente tot de hoogste temperatuur van 13,6°C op de KNMI-stations Gilze-Rijen en Westdorpe. En weer was het een etmaal met neerslag tot in de dubbele cijfers met op de KNMI-stations Gilze-Rijen en Volkel respectievelijk 27- en 21,3 millimeter. Lokaal viel nog meer zoals in Genderen met 31 millimeter, verder in Nijverdal 21 millimeter, Dordrecht 24 millimeter en Tilburg 28 millimeter. Verder bleef het hele land zonloos en in de kustgebieden stond een stormachtige wind windkracht acht met op het KNMI-station Vlissingen nog een windstoot van 97 kilometer per uur.
In 2023 in het etmaal van 24 december in Borculo een nieuw datumrecord voor de minimum-temperatuur met 8,6°C, het oude datumrecord was 8,5°C van 24 december 2013.
De enorme hoeveelheden neerslag die in 2023 viel in Nederland en ook in Duitsland in de late herfstperiode van 2023 zorgden voor veel hoogwater situaties in Nederland, vanuit Duitsland kreeg Nederland ook veel water te verwerken. Zo kampte de hele Vechtstreek in Overijssel met wateroverlast.
In 2022 op 24 december werden de laagste temperaturen bereikt in de avond met 3,6°C op het KNMI-station Lelystad en aan de grond 0,4°C op het KNMI-station Lelystad. Overdag op 24 december 2022 de hoogste maximum-temperatuur van 12,3°C op het KNMI-station Ell. De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op het KNMI-station Maastricht met 2,7 millimeter. De meeste zon voor de westelijke kustprovincies met rond 2,5- tot bijna 4,5 uur, in het noorden/noordoosten de minste ruimte voor de zon tot meest rond 0,5 uur en het KNMI-station Eelde bleef als enige zonloos. De wind bereikte windkracht 6 krachtig in de kustgebieden.
In Borculo was op 24 december 2022 de laagste temperatuur in de nachtelijke uren 8,7°C en aan de grond 7,4°C en in de avond om 19 uur 5,9°C op waarnemingshoogte en 3,8°C aan de grond.
Onderstaande foto maakte Dick Scheer, toepasselijk voor de kerstavond.
– In 2020 op 24 december een nat etmaal. In de nacht naar 24 december 2020 de meeste neerslag in Salland met op het KNMI-station Heino 30,4 millimeter gevolgd door de KNMI-stations Wijk aan Zee en Marknesse met respectievelijk 28,2- en 27,6-millimeter. De KNMI-stations Hupsel en Twente kwamen tot respectievelijk 6,3- en 13,7-millimeter. Over het etmaal van 24 december 2020 viel de meeste neerslag op het KNMI-station Wijk aan Zee met 22 millimeter en daarmee een nieuw datumrecord voor Nederland voor 22 december. Het oude datumrecord was 21,9 millimeter van 24 december 2013 op het KNMI-station Twente.
– De verschillen in minimum-temperaturen in december kunnen soms ook heel bijzonder zijn. In 2015 in de nacht naar 24 december koelde het in de “decemberlente” nog aardig af. Het was landelijk de elfde nacht van de maand met een minimum temperatuur onder de 5°C. Normaal zou dat voor overdag kunnen zijn. Kijken we naar december 2010, toen o.a. in Borculo in de hele maand twee etmalen met een maximum-temperatuur boven de 5°C.
– Koud was het in de nachten naar 24 december in de jaren 1946, 1963 en 1970 met strenge vorst. Op 24 december 1946 werd het -10,4°C op het KNMI-station De Bilt, in 1963 op 24 december op het KNMI-station De Bilt -10,7°C en in 1970 op 24 december -11,7°C op het KNMI-station Leeuwarden. In Ternaart op 24 december 1963 een minimum van -14°C.
Door de homogenisatie van data door het KNMI is de -10,4°C op het KNMI-station De Bilt op 24 december 1946 sinds 2016 herleid tot -10,8°C.
– In 2019 op 24 december in Winterswijk nog 24 millimeter aan neerslag. Onderstaande foto maakte Peter de Vries in 2019 rond deze dagen in het duingebied nabij Kudelstaart, niet overal prettig om een wandeling te maken.
KERSTWEETJES
Weet U waar onderstaande foto mee te maken heeft?
De foto hierboven had te maken met de volle maan op eerste kerstdag 2015 om 12.12 uur! Dit is vrij bijzonder met Kerst de volle maan, de laatste keer op eerste kerstdag volle maan was daarvoor in 1977. Sinds 1900 totaal acht keer volle maan met de Kerst en daarvan drie keer op eerste kerstdag en vijf keer op tweede kerstdag. De laatste keer met de kerstdagen volle maan was daarvoor in 2004 op tweede kerstdag. Andere jaren met een volle maan op eerste kerstdag waren 1901, 1920 en 1977 en op tweede kerstdag 1909, 1928, 1939, 1958 en 2004.
In de volksoverleveringen wordt de volle maan in december ook wel de koude maan of de maan van de lange nachten genoemd. In Amerika en Australië is volle maan met Kerst nog extra bijzonder, dit omdat men daar slecht één kerstdag kent, geen tweede kerstdag.
Dit jaar geen witte Kerst en niet alleen in Nederland. Over de witte Kerst kwam in 2002 voor Nederland nog een schokkend bericht!
In 2002 stond er in het personeelsblad Weergave van het KNMI, vanaf 2002 nooit meer een witte Kerst. Menigeen zal nu denken dat dit te maken had met de wereldwijde opwarming van de aarde, dat was echter niet zo. Dit had te maken met de automatisering van de KNMI-stations. Want doordat de KNMI-stations werden geautomatiseerd, zijn er op die onbemande stations ook geen personen die de sneeuwdekmetingen verrichten. Op 25 en 26 december gaat er dan geen KNMI’er meer naar het instrumentenveld. Voor De Bilt zou dit wel meevallen, maar voor de andere KNMI-stations gaat dat wel op.
In 2016 nog een decemberrecord door sneeuwarmoede in Zwitserland, het was de sneeuwarmste kerstavond (24 december) sinds het begin van de metingen meer dan 100 jaar geleden. De laatste sneeuw van betekenis was daarvoor in de Zwitserse Alpen in november 2015 gevallen. Zelfs de gehele maand december 2016 leverde record weinig sneeuw op voor Zwitserse begrippen. Voor drie Zwitserse weerstations met meer dan 100 jaar sneeuwmetingen, te weten Engelberg, Davos en Bever, was december 2016 het sneeuwarmst sinds zeker 1891!
Onderstaande foto werd gemaakt door Frans Sijmons uit Klausheide. De jonge biggetjes vonden het nog niet zo leuk met hun billetjes in de koude sneeuw in december 2010. Dit in tegenstelling tot moeder varken die er geen problemen mee had. De biggetjes vonden het dan ook maar niets en zeker geen reden om te gaan ravotten in de sneeuw, even naar buiten en dan snel weer naar binnen.
KERSTDEPRESSIE
De kerstdepressie is bijna wel een traditionele gebeurtenis en niet alleen in Nederland. Rond Kerst treedt vaak een stijging van de temperatuur op of komt er een einde aan een vorstperiode. Deze kerstdepressie is in West-Europa zeker een opvallende gebeurtenis. Een echte verklaring is er nog niet voor gevonden, maar er zijn wel voorzichtig aanwijzingen. Het is haast een kalendergebonden jaarlijks terugkomend verschijnsel, in de volksweerkunde spreekt men dan van een singulariteit. De kerstdepressie komt vele malen vaker voor dan een witte Kerst. Men denkt dat de verklaring van de kerstdepressie gezocht moet worden in de hogere delen van de atmosfeer, de atmosfeer op rond tien kilometer hoogte die beter bekend staat als de stratosfeer en de ozonlaag. Een depressie in de stratosfeer boven Alaska zou zich geleidelijk naar de lagere delen van de atmosfeer uitbreiden om uiteindelijk boven West-Europa de kerstdepressie te laten ontstaan die verantwoordelijk is voor hogere temperaturen.
De beroemde kerstdepressie staat in Duitsland bekend als “Weihnachtstauwetter”, deze heeft de hoop op een witte Kerst al vaak de grond ingeboord. Meestal is de kerstdepressie kort na de kerstdagen op z’n intensiefst met hoge temperaturen, regen en veel wind. Vaak zien we dat de depressiestroom een dag voor Driekoningen (6 januari) er de brui aangeeft.
De kerstdepressie houdt de gemoederen in de weerkamer ook regelmatig behoorlijk bezig. Onderstaande foto is van het noorden van Friesland in de regio Dokkum op 24 december 2009. Wat een verschil met dit jaar. Overigens in 2010 landelijk wel een witte Kerst omdat er in De Bilt op beide kerstdagen een gesloten sneeuwdek lag, maar in het grootste deel van Friesland lag toen ook nagenoeg geen sneeuw. Dat was voor de schaatsliefhebber maar goed ook want in Friesland was er daarom veel schaatsplezier.
In 2009 op 24 december een hele rustige dag, althans buiten met het weer, in de weerkamer van de diverse weerbureau’s was dat zeker niet het geval. Dat had alles te maken met de naderende kerstdepressie van 2009 die voor veel onzekerheid zorgde. De depressie voerde zeer zachte lucht met name in de hogere luchtlagen onze kant op, deze was zo sterk dat in Borculo het sneeuwdek van negen centimeter op kerstavond 2009 niet in stand bleef t/m tweede kerstdag. Op tweede kerstdag was er geen gesloten sneeuwdek meer in Borculo en dan ook geen witte Kerst, wel in De Bilt en daarom wel een landelijke witte Kerst in 2009.
Het zal niet de eerste keer zijn dat de kerstdepressie roet in het eten gooide, wat dacht U van Kerst 1994! Dat was geen witte Kerst maar een “zwarte Kerst”! De Kerst van 1994 was de Kerst van de ijzel. Het grootste deel van het land kreeg toen te maken met zware ijzelvorming. De trieste balans was 12 doden, 89 gewonden en meer dan 1200 ongevallen waarbij in totaal ruim 1900 voertuigen waren betrokken.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2018 in de nacht naar 24 december tot 7 uur de laagste temperatuur van 0,3°C op het KNMI-station Nieuw Beerta en na 7 uur de laagste temperatuur op het KNMI-station Eelde met -0,6°C. Verder hadden ook de KNMI-stations Leeuwarden en Nieuw Beerta na 7 uur nog wat vorst met respectievelijk -0,2°C en -0,1°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Eelde met -2,9°C.
Op 24 december 2012 in Borculo 12°C en daarmee de warmste 24e december voor Borculo sinds 1981. In het zuiden van Duitsland met föhn werd het rond 20°C. Hoge temperaturen zijn rond Kerst niet zeldzaam, uniek was het in 2012 nog in Duitsland. Op kerstavond van 24 december 2012 lagen in Duitsland op alle stations de temperaturen boven het vriespunt, zelfs op de bijna 3000 meter hoge Zugspitze was het 2,3°C en dat was goed voor een nieuw decaderecord. In Freiburg werd het zelfs 18,9°C!
In het Overijsselse Eesveen zag men op 24 december 2000 de laatste kieviten over de sneeuw weg vliegen.
Op 24 december 1978 kwam het op veel plaatsen tot ijzelvorming.
Het is bijna niet voor te stellen wat er in 1977 rond deze tijd gebeurde, toen op 24 december op het KNMI-station Eindhoven een temperatuur van 16,2°C. Dat is altijd nog de hoogste temperatuur voor de derde decade van december voor Nederland.
Op 24 december 1946 op het KNMI-station Eelde een minimum-temperatuur van -10,2°C. Lokaal viel er nog lichte regen die vooraf ging met ijzelvorming.
Door de homogenisatie van data door het KNMI is bovengenoemd minimum sinds 2016 herleid tot -11,9°C.
In 1916 op 24 december op het inmiddels opgeheven KNMI-station Avereest een maximum-temperatuur van 14,1°C en dat werd ook de hoogste temperatuur van de maand. In de ochtend een 24-uursaftapping in West-Terschelling en Aalsem bij Dokkum van 25 millimeter.
SNEEUW DECEMBER 2010
In 2010 lag er in Borculo 18 centimeter sneeuw op 24 december en in het Zuid-Limburgse Hoensbroek zelfs 38 centimeter. Verder bereikte Borculo op 24 december 2010 ook de achtste ijsdag op rij, de laatste keer dat dit lukte was in januari 2003 en daarvoor rond de jaarwisseling van 1996-1997. Voor de winterliefhebbers was dat natuurlijk prachtig, alleen moesten velen het zonder de zon stellen op 24 december 2010 en dat was al weer de zesde zonloze dag op rij voor Borculo en dat was in Borculo sinds eind december 2006 niet meer voorgekomen.
In 2010 stond er op 24 december 2010 veel wind en in combinatie met sneeuw resulteerde dat in stuifsneeuw. Maar ook de sneeuw op daken werd dan met de wind deels meegenomen en dat levert wel leuke plaatjes op. Maar toch altijd even oppassen dat de sneeuw niet naar beneden komt als je er onder loopt.
De wind maakte het allemaal veel gevaarlijker op de weg i.v.m. stuifsneeuw op 24 december 2010 en dat leverde nog wel problemen op voor het verkeer. Maar niet alleen voor het verkeer, stuifsneeuw dringt overal door en met name de elektronica kan daar niet tegen en leidt tot veel storingen. De Nederlandse Spoorwegen kunnen daarover meepraten.
De neerslagmeting van diverse KNMI-stations gaven door de stuifsneeuw ook weer hele opmerkelijke waarden door. Zo zou er op de KNMI-stations Lelystad, Wilhelminadorp en Gilze-Rijen respectievelijk 43-, 32- en 28 millimeter neerslag gevallen zijn en op het KNMI-station Maastricht slechts 6 millimeter tot de ochtend van 24 december 2010 om 7 uur! Daarbij wetende dat de zwaarste neerslagintensiteit boven het oosten en zuidoosten van het land lag en zeker niet in de polder en Zeeland!
Deze verkregen neerslagcijfers van de automatische weerstations gaan ook zo automatisch de wereld rond! Wel moet er aan toegevoegd worden dat deze cijfers in een later stadium wel worden gecorrigeerd. Dit is niet alleen een probleem in Nederland bij sneeuwval met stuifsneeuw, ook in andere landen is het niet anders.
Op onderstaande foto de weertuin in De Bilt en in 2010 in de sneeuw met de Kerst en daarom een witte Kerst.
