NU IN 2024 HET VEERTIENDE JAAR OP RIJ GEEN WITTE KERST, IN 2021 DE ZONNIGSTE EERSTE KERSTDAG VOOR BORCULO!
BIJZONDERHEDEN 25 DECEMBER
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Woensdag 25 december weer een grijze, sombere en natte dag met de neerslag wel meest als lichte motregen. Van de KNMI-stations was het KNMI-station Twente het enige station die tot 18 uur nog geen meetbare hoeveelheid neerslag had. Het KNMI-station Maastricht was het enige KNMI-station die met de hoeveelheid neerslag boven de 1 millimeter uitkwam met 1,2 millimeter.
In 2023 op 25 december eerste kerstdag temperaturen van 8,2°C over het etmaal op het KNMI-station Leeuwarden tot de hoogste temperatuur over het etmaal van 13,0°C op het KNMI-station Volkel. Neerslag viel er weer tot in de dubbele cijfers met 25,2 millimeter op het KNMI-station Eindhoven en 24,1 millimeter op het KNMI-station Arcen.
In Borculo in 2023 op 25 december eerste kerstdag met 12,7°C een nieuw datumrecord, het oude datumrecord stond op 12,6°C van 25 december 2015. De minimum-temperatuur in Borculo was op 25 december 2023 10,4°C en ook dat werd een nieuw datumrecord, het oude stond op 9,4°C van 25 december 2002.
Bijzonder hoge temperaturen op 25 december 2023 eerste kerstdag, niet eerder was de gemiddelde temperatuur zelfs zo hoog. De maximum-temperatuur op eerste kerstdag 2023 was op het KNMI-station De Bilt met 12,5°C de op twee na hoogste. De warmste blijft nog wel staan voor 25 december 2015 met 14,0°C. Het etmaalgemiddelde van eerste kerstdag 2023 op het KNMI-station De Bilt kwam uit op 11,6°C en dat is een record voor De Bilt. Op 24 december 2023 kwam het etmaalgemiddelde op het KNMI-station De Bilt uit op 11,6°C en daarmee een evenaring van het bestaande record in 1977.
In 2022 op 25 december eerste kerstdag was landelijk de laagste minimum-temperatuur 2,4°C op het KNMI-station Hoogeveen en de hoogste maximum-temperatuur 11,9°C op het KNMI-station Maastricht. Aan de grond de laagste temperatuur van 0,4°C op het KNMI-station Lelystad. De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op het KNMI-station Ell met 12,1 millimeter. De meeste zon was voor het KNMI-station Terschelling met 0,2 uur, de overige KNMI-stations zonloos.
Onderstaande foto’s maakte Peter de Vries in de omgeving van Wilhelminaoord, linksonder op 25 december 2022 en rechtsonder van 25 december 2021. Duidelijk dat het in 2021 rond deze tijd natter was, dat zagen we ook in het oosten van het land. In de Achterhoek stonden nog steeds veel sloten en beekjes helemaal droog! Zo was het neerslagtotaal in Borculo in 2021 t/m 25 december 809 millimeter tegen in 2022 t/m 25 december 644 millimeter.
– In 2021 op 25 december was in Borculo de hoogste temperatuur 3,9°C vanuit de nachtelijke uren, overdag werd het slechts 0,3°C als maximum. De laagste temperatuur werd bereikt om 19 uur tijdens de afsluiting van de meetperiode met -3,5°C. Voor Borculo werd 25 december 2021 met 6,7 uur zon de zonnigste eerste kerstdag, dat was nog eerste kerstdag 2005 met 6,2 uur zon.
De laagste temperatuur op 25 december 2021 werd bereikt op het KNMI-station Nieuw Beerta met -6,2°C en aan de grond -7°C op het KNMI-station Eelde. Het KNMI-station Eelde had met -1,8°C als maximum-temperatuur het laagste maximum van december 2021.
– In 2020 in de nacht naar 25 december lichte vorst in Twente en het noordoosten van het land t/m het noorden van Drenthe. Tot grondvorst kwam het in het grootste deel van het land m.u.v. het zuidwesten en noordwesten van het land. De laagste temperatuur van -1,5°C tot 7 uur op het KNMI-station Eelde. Na 7 uur werd de laagste temperatuur bereikt op het KNMI-station Twente met -2,3°C. Het KNMI-station Hupsel had 0,4°C als minimum. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Twente met -4,1°C gevolgd door het KNMI-station Eelde met -3,1°C. Het KNMI-station Hupsel had aan de grond -0,9°C.
– In 2020 op 25 december in Borculo met 6,1°C de “koudste” 25 december sinds 2010 toen het overdag niet “warmer” werd dan -3,9°C.
Onderstaande foto’s maakte Peter de Vries in de omgeving Wilhelminaoord op 25 december 2020, de foto’s zeggen genoeg.
– In 2018 in de nacht naar 25 december de laagste temperatuur van -1,2°C op de KNMI-stations Arcen en aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Maastricht met -3,0°C. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden geen vorst op waarnemingshoogte, wel grondvorst met respectievelijk -0,7°C en -1,3°C. In Borculo daalde de temperatuur tot 1,1°C op waarnemingshoogte en aan de grond -0,2°C.
– In 2016 op 25 december hoge minimum-temperaturen, toen met 9,2°C als minimum-temperatuur op het KNMI-station Den Helder en dat werd het hoogste minimum van de maand.
– In 2009 op 25 december in Borculo in de ochtend een sneeuwdek van 7 centimeter en in de avond was daarvan nog 3 centimeter over. In Uitgeest een sneeuwdek van 12 centimeter, in Wervershoof viel in een half uur 8 centimeter sneeuw en in Vaals kwam het tot een sneeuwdek van 40 centimeter.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in Nieuwerkerk a/d IJssel, daar op 25 december 2018 nog geruime tijd een blauwe lucht. Het KNMI-station Vlissingen kwam zelfs tot 6,5 uur zon en daarmee de op één na zonnigste eerste kerstdag gerekend vanaf 1907, alleen in 1976 met 7,5 uur zon nog zonniger.
EERSTE KERSTDAG
Het KNMI-station De Bilt kwam op 25 december 2016 tot een maximum-temperatuur van 11,7°C, daarmee werd het op eerste kerstdag in slechts twee jaren nog warmer. In 2015 bereikte het KNMI-station De Bilt op 25 december een maximum van 14,0°C en dat betekende een datumrecord voor 25 december. Het oude record voor De Bilt stond op 12,8°C van 25 december 1997 en daarvoor de warmste 25 december in 1974 met 11,5°C.
Voor Borculo in 2016 met 10,9°C de op zeven jaren na de warmste eerste kerstdag. Voor Borculo ook de warmste eerste kerstdag in 2015 met 12,6°C.
December 2015 stond t/m 25 december in Borculo op 21 etmalen met een maximum-temperatuur in de dubbele cijfers. In december 2017 was het in Borculo nog wachten op het eerste etmaal met een maximum in de dubbele cijfers, dat lukte pas op de laatste twee dagen van het jaar. In 2016 in Borculo op eerste kerstdag het eerste maximum in de dubbele cijfers. In 2015 veruit het hoogste aantal voor december in Borculo, het oude record werd werkelijk verpulverd en stond op “slechts” 13 dagen met een maximum in de dubbele cijfers van december 2000. Het aantal van 21 etmalen met een maximum-temperatuur in de dubbele cijfers is normaal weggelegd voor de periode vanaf half maart tot half april. In december 2018 in Borculo vijf etmalen met een maximum in de dubbele cijfers, in december 2019 vier etmalen van 10°C en hoger, in december 2020 acht etmalen, in december 2021 zes etmalen, in december 2022 negen etmalen en in december 2023 elf etmalen.
In 2021 op eerste kerstdag totaal het tegenovergestelde van bovenstaande! Op 25 december 2021 de laagste temperatuur op het KNMI-station Nieuw Beerta met -6,2°C. Aan de grond de laagste temperaturen op de KNMI-stations Eelde en Nieuw Beerta met respectievelijk -7,0°C en -6,7°C. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden als laagste temperatuur respectievelijk -2,8°C en -3,6°C en aan de grond -3,1°C en -3,9°C.
Overdag op 25 december 2021 een maximum-temperatuur van -1,8°C op het KNMI-station Eelde en dat werd het laagste maximum van de maand. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden maxima overdag van respectievelijk -0,4°C en -1,1°C. Voor de noordelijke KNMI-stations Eelde, Hoogeveen, Lauwersoog, Leeuwarden en Nieuw Beerta voor 25 december 2021 een ijsdag, een heel etmaal de temperatuur onder het vriespunt. Maar met een straffe oost- tot noordoostelijke wind stroomde arctische lucht het land in, in de kustgebieden een krachtige wind windkracht 6 en landinwaarts matig tot vrij krachtig windkracht 5 tot 6. Deze maakte het voor het gevoel nog veel kouder met gevoelstemperaturen van rond -10°C.
Onderstaande foto’s zijn van de webcam van Baiersbronn in het Zwarte Woud, linksonder 25 december 2017 en rechtsonder van 25 december 2021. In 2017 nog iets sneeuw, in 2018, 2019 en 2020 helemaal groen. Op eerste kerstdag 2022 ook groen.
In 2019 voor het negende jaar op rij een zachte en groene Kerst, daaraan kunnen we Kerst 2020 toevoegen als nummer tien, Kerst 2021 als nummer elf, Kerst 2022 als nummer twaalf, Kerst 2023 als nummer dertien en dit jaar dus voor het veertiende jaar op rij. De laatste witte- en koude Kerst hadden we in 2010. De koudste eerste kerstdag is voorlopig dan ook nog eerste kerstdag 2010 die in Borculo niet hoger kwam dan -3,9°C na een nacht met -8,9°C. Kerst 2010 was voor Nederlandse begrippen ook een hele bijzondere Kerst! Want eerste kerstdag 2010 was een plaatje om niet te vergeten. Landelijk voor het tweede jaar op rij een witte Kerst en dat was nog nooit voorgekomen in Nederland. In Borculo heeft sinds het begin van de reguliere metingen in 1981 nog nooit zoveel sneeuw gelegen tijdens de kerstdagen als in 2010. Eerste kerstdag 2010 lag er in Borculo een sneeuwdek van 17 centimeter.
Niet alleen in Nederland een witte Kerst 2010, op veel plaatsen in Europa was het wit. Zo lag er bijvoorbeeld in Berlijn een sneeuwdek van 34 centimeter en dat was ook in Berlijn nog nooit eerder voorgekomen tijdens de kerstdagen. Het oude record daar was 17 centimeter tijdens de kerstdagen van 1981. Overigens was het niet warm, zo lag er op de Brocken in Duitsland 160 centimeter sneeuw en in combinatie met de stevige wind gevoelstemperaturen van -33°C.
In 2021 op 25 december bleef het niet droog, maar geen witte Kerst. In de zuidelijke provincies viel nog regen en lichte sneeuw. Zo viel op het KNMI-station Westdorpe nog 11,8 millimeter tot de ochtend om 7 uur en op het KNMI-station Vlissingen ook nog 9,8 millimeter. Overdag op 25 december de meeste neerslag op de KNMI-stations Maastricht en Ell met respectievelijk 4,1- en 2,4-millimeter. Vanaf middernacht tot in de avond 19 uur de meeste neerslag op het KNMI-station Maastricht met 12,2 millimeter.
De vogels hadden het moeilijk in december 2010 door de kou en de sneeuw. Ondergetekende kon onderstaande foto maken van een etende merel, de merel keek nog wel even op maar vloog niet weg. Even daarna ging de merel vrolijk verder met eten.
In de wandelgangen begint het na Sinterklaas vaak al vrij snel met de vraag of we een witte Kerst krijgen! Maar in de regel is een witte Kerst vaker een gebeuren voor de wenskaart! Zo moest men tot 2009 wel heel erg lang wachten op een witte Kerst en wel 28 jaar! Voor 2009 was de laatste witte Kerst in 1981 en daarvoor in 1964. Maar daar moeten we direct aan toevoegen dat de ene witte Kerst de andere niet is. Want er mag in Nederland alleen gesproken worden van een landelijke witte Kerst als er op beide kerstdagen een gesloten sneeuwdek ligt op het KNMI-station De Bilt van minimaal één centimeter. Eén dag sneeuw telt niet mee en ook dagen met rijp op de bomen tellen niet mee. Zuid-Limburg krijgt in de regel de meeste sneeuw van Nederland, daar is het vaker witte Kerst en dat komt mede omdat het daar hoger is. De kust heeft doorgaans minder sneeuw die blijft liggen.
Op onderstaande foto het meetveld van het KNMI-station De Bilt in 2010, toen op beide kerstdagen een gesloten sneeuwdek en daarmee een landelijke witte Kerst. Het was wel tot nu toe de laatste landelijke witte Kerst.
Maar een witte Kerst is nog geen aanwijzing voor een koude winter! Van de zeven winters na een witte Kerst waren de winters van 1907 en 1982 koud, 1941 was streng met een Elfstedentocht op 6 februari. Januari lijkt na een witte Kerst eerder zachter te zijn. Alleen januari 1941 is een uitzondering en die was erg koud met een gemiddelde temperatuur van -2,5°C. Een strenge januari komt gemiddeld eens in de 15 jaar voor. Het lijkt dan ook dat een witte Kerst eerder een aanwijzing is voor een zachte winter dan voor een koude winter.
In 1986 op 25 december in het oosten van het land nog wel een witte kerst, in het noordoosten van het land lag 8- tot 15 centimeter sneeuw. In Eelde, Twente, het oosten van de Veluwe en Oost Brabant lag 10 centimeter.
In 1997 op 25 december op het KNMI-station De Bilt met 12,8°C de warmste eerste kerstdag tot 2015, op het KNMI-station Woensdrecht en op het opgeheven KNMI-station Oost-Maarland werd het zelfs 14,5°C.
Dan het `Wheinachtstauwetter`, oftewel het dooiweer op kerstavond! Heel vaak gaat de temperatuur juist vlak voor de Kerst omhoog, iets wat ook in Duitsland en de Alpen merkbaar is. Een nadeel van het Weihnachtstauwetter is dat het rond Kerst vaak tot gladheid komt. Een bekend voorbeeld is de avond van eerste kerstdag 1994. Een ijzelfront trok over en liet in het westen en midden een centimeters dikke ijslaag achter, die pas na twee dagen was gesmolten. Er waren 1200 ongelukken en 12 doden.
De laatste witte Kerst voor 2009 dateert uit 1981, verder verliep de Kerst volgens de officiële definities wit in 1906, 1938, 1940, 1950 en 1964. In 1981 lag er in het midden van het land 10-20 centimeter sneeuw en lag er op het KNMI-station De Bilt op beide kerstdagen 15 centimeter, een record. In 1964 werd zware sneeuwval in de kerstnacht gevolgd door strenge vorst en lag er op het KNMI-station De Bilt 8 centimeter. In bijvoorbeeld 2000 was er sprake van een witte Kerst in het noorden van het land, met sneeuwhoogtes tot lokaal meer dan 5 centimeter. Dat jaar ging echter niet de boeken in als een witte Kerst, omdat er op het KNMI-station De Bilt geen gesloten sneeuwdek lag.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2017 vanaf 25 december de start van een extreem koude periode in het oosten en noordoosten van de Verenigde Staten tot aan Canada. Deze koudegolf hield aan t/m 7 januari 2018. Zo was het in Detroit, Buffalo en Erie niet eerder zo koud geweest. In Central Park in New York werden 14 ijsdagen op rij geregistreerd. In een reeks vanaf 1871 was deze reeks, ongeacht welke wintermaand, alleen in 1881 en 1961 nog iets langer met 15 en 16 dagen. Opmerkelijk was ook de ijsvorming op de grote meren aldaar, op het meer van Erie groeide het ijsoppervlak aan van 1% op 23 december tot 87% op 8 januari.
Onderstaande foto maakte Clemens van Rijthoven uit Wijk en Aalburg van de bloeiende berenklauw en dat in december 2015, verder in de regio Wijk en Aalburg ook veel brandnetels die met de hoge temperaturen de grond uitschoten.
Onderstaande foto’s maakte Peter de Vries uit Kudelstaart van bloeiende klaver (linksonder) en bloeiende paardenbloem (rechtsonder). Hoezo december 2015 de wintermaand!
Onderstaande foto maakte Johan Effing uit Losser eind van van de middag 25 december 2014 van een overtrekkende bui aldaar die nog wat nattigheid achterliet.
Het meest bijzondere voor eerste kerstdag 2012 was de windhoosachtige taferelen in het Utrechtse Leersum. Aan de Gooyerdijk in Leersum werd een camping belaagd waarbij er een caravan omver waaide en meerdere caravans werden van hun plaats gerukt. Ook werden metalen buizen gewoon omgeknikt. Het geluid daarbij deed denken aan een laag overvliegende straaljager.
In 2011 op 25 december eerste kerstdag hadden we de traditionele kerstdepressie op bezoek met hoge temperaturen en nattigheid. In Borculo een hoogste temperatuur op eerste kerstdag van 9,4°C en daarmee de “warmste” eerste kerstdag sinds 2002. Wat een verschil met 2010 toen Borculo op eerste kerstdag een hoogste temperatuur had van -3,9°C, oftewel een ijsdag. Verder viel er één millimeter regen op eerste kerstdag 2011 in Borculo en de zon was de grote afwezige.
Ook in Nederland is het geregeld boterzacht met de Kerst, wie herinnert zich niet de Kerst van 1997 met 14,5°C op de KNMI-stations Oost-Maarland en Woensdrecht.
De laagste temperatuur voor het KNMI-station De Bilt voor 25 december is -11,6°C uit het jaar 1964. Het was toen ook een witte Kerst met 5-10 centimeter sneeuw in De Bilt, in Limburg lag zelfs 15-17 centimeter sneeuw. Het was de eerste witte Kerst sinds 1950.
Op het KNMI-station De Bilt van 25 december 1962 t/m 5 januari 1963 slechts 0,7 uur zon.
Op 25 december 1853 op het toenmalige hoofdkantoor van het KNMI in Utrecht kwam het tot strenge vorst.
IJSVOGEL
Over vogels gesproken, een mooie vogel die we in deze tijd ook tegen kunnen komen in Nederland is de ijsvogel. In tegenstelling tot de naam zou vermoeden houdt de ijsvogel zeker niet van ijs. En in 2010-2011 al weer de tweede koude winter op rij en dan is het nog maar de vraag of in de winters daarna de ijsvogel nog wel vaak te zien zal zijn. De ijsvogel wordt ook wel “weerhaantje” genoemd. Over de ijsvogel doen veel verhalen en legendes de ronde. Dat de ijsvogel als weerhaantje werd gebruikt is al heel oud. Om de ijsvogel als weerhaantje te kunnen gebruiken werd deze geprepareerd en met uitgestrekte vleugels keurig in balans aan een draadje opgehangen. Omdat de ijsvogel de snavel altijd naar de wind keerde, gaf de vogel zelfs in vroegere huiskamers de windrichting aan, dit was toen mogelijk omdat de huizen heel vroeger zeker niet winddicht waren. Deze methode werd vooral door Engelse en meer recent door Franse zeevaarders toegepast. Ze hingen de ijsvogel op in het tuig van het schip. De ijsvogel werd om die reden door de Fransen ook wel “vire-vent” genoemd.
Volgens een oude legende uit Lotharingen hebben de kleuren van de ijsvogel te maken met de zondvloed. Noë gelastte de ijsvogel om te gaan kijken of de aarde al te voorschijn kwam. Toen de vogel de ark verliet stak er een wind op en de ijsvogel vloog naar de hemel. Snel kwam even daarna het hemelse blauw aan het firmament. Grijs waren zijn veren die werden nu blauw gekleurd. Maar de zon kwam op en de vogel vloog richting de zon om deze te bekijken. Maar daarvoor werd het al snel te warm. De veren van zijn buik werden steeds bruiner door de warmte van de zon en begonnen zelfs te schroeien. De ijsvogel vloog snel terug naar het water om het schroeien te doven. Vandaar dat de onderkant bruin is bij de ijsvogel.
Hieronder een foto van de ijsvogel.
Met Kerst staat er veelvuldig wild op het menu, maar zeg nu eerlijk, onderstaande foto past toch veel beter bij de Kerst, een echt kerstgevoel!
