LANDELIJK DE LAAGSTE TEMPERATUUR VAN DEZE WINTERPERIODE!
IN 2023 OP 4 JANUARI EEN ETMAAL MET RECORDS!
DE LAATSTE ELFSTEDENTOCHT AL WEER 28 JAAR GELEDEN!
BIJZONDERHEDEN 4 JANUARI
Voor weer-info klik op één van onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Zaterdag 4 januari met landelijk de laagste temperatuur van -4,5°C op het KNMI-station Eelde de laagste temperatuur tot nu toe van deze winterperiode met aan de grond ook -4,5°C. Aan de grond op klomphoogte op 10 centimeter boven het maaiveld was het niet de laagste temperatuur van deze winterperiode. Op 1 december werd het al -5,6°C aan de grond op het KNMI-station Ell en op 13 december op het KNMI-station Maastricht -6,4°C aan de grond.
Normaal ligt de maximum-temperatuur voor begin januari rond 5°C. In Borculo werd op 4 januari in 1999 al eens 12,5°C en dat was de hoogste temperatuur voor Borculo voor 4 januari tot 2023. In 2023 het nieuwe datumrecord met 12,7°C.
Overigens werd op 4 januari 2007 op het inmiddels opgeheven KNMI-station Oost Maarland 14,2°C. In 2022 op 4 januari ook vrij hoge temperaturen met als hoogste 9,2°C op het KNMI-station Rotterdam en in 2023 op 4 januari met 13,3°C op de KNMI-stations Gilze-Rijen en Westdorpe slechts 0,4°C onder het landelijk datumrecord van 13,7°C op het KNMI-station Westdorpe.
De hoogste temperatuur voor 4 januari 2013 was in Borculo 10,2°C en dat werd bereikt in de nachtelijke uren. Met een laagste temperatuur van 8,5°C op 4 januari 2013 een nieuw datumrecord voor het minimum en het tweede temperatuurrecord van januari 2013 in Borculo. Op 3 januari 2013 met een maximum-temperatuur van 11,1°C toen nog goed voor een nieuw datumrecord, maar deze werd al weer verbeterd in 2014, 2022 en in 2024 en staat inmiddels op 11,8°C. In 2022 op 4 januari geen datumrecord meer, maar vanaf 30 december 2021 t/m 2 januari 2022 werden landelijk datumrecords bereikt voor zowel de hoogste- als laagste temperaturen.
Onderstaande foto maakte Gea Meertens uit Beilen, de specht was zijn honger aan het stillen.
In 2024 op 4 januari werd in Borculo de hoogste temperatuur van 8,2°C bereikt in de nachtelijke uren, overdag was de hoogste temperatuur 8,0°C. Landelijk de hoogste temperatuur overdag van 10,0°C op de KNMI-stations Rotterdam en Woensdrecht werd wel overdag bereikt. De hoogste temperatuur van 10,4°C op het KNMI-station Westdorpe werd middernacht van 4- op 5 januari bereikt net voor sluitingstijd van de meetperiode van 4 januari. Voor de meeste stations was het nog wachten op de eerste droge dag van 2024, ook voor Borculo.
In 2024 op 4 januari kwam het landelijk net niet tot vorst op waarnemingshoogte met 0,5°C op het KNMI-station Eelde, wel kwam het tot grondvorst met -0,7°C op het KNMI-station Eelde. Verder neerslag tot in de dubbele cijfers tot 12,4 millimeter op het KNMI-station Herwijnen en 10,9 millimeter op het KNMI-station Volkel. De meeste zon op het KNMI-station Westdorpe met 3,5 uur en de KNMI-stations Heino, Hoogeveen, Terschelling en Wijk aan Zee bleven zonloos. Aan de zuidwest- en noordkust stond een krachtige wind windkracht zes.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in de regio Nieuwerkerk a/d IJssel. Veel bosmeertjes, vennetjes en ook weilanden staan onder water begin 2024. Dan is de voorbereiding voor schaatsplezier geslaagd en dan is het wachten op alleen nog voldoende vorst.
In 2023 konden we met 4 januari op de kalender de conclusie trekken dat we weer helemaal terug waren bij af met maximum-temperaturen in de dubbele cijfers. De dag daarvoor op 3 januari 2023 lukte het bijna om landelijk in het hele land onder de grens van de dubbele cijfers te blijven. Maar op de valreep lukte het nog net door het KNMI-station Wijk aan Zee om in de avond van 3 januari rond 23 uur tot 10,1°C te komen met de maximum-temperatuur. Landelijk was 27 december 2022 daarvoor het laatste etmaal met maximum-temperaturen onder de 10°C.
In Borculo in de winterperiode 2022-2023 van 28 december t/m 2 januari zes etmalen op rij met een maximum-temperatuur boven de 10°C. Voor het laatst rond deze tijd lukte dat in de winter van 2021 met ook zes etmalen op rij eind december/begin januari. De langste winterperiode met een maximum-temperatuur boven de 10°C had Borculo in de winter van 2016 met in december 2015 13 etmalen op rij. In de winterperiode van 2023-2024 was t/m 4 januari de langste periode met een maximum-temperatuur in de dubbele cijfers slechts vier etmalen op rij en in de huidige winterperiode twee keer twee etmalen op rij.
Borculo bereikte in 2023 op 4 januari met 12,7°C als maximum-temperatuur een nieuw datumrecord voor 4 januari, het oude datumrecord stond op 12,5°C van 4 januari 1999. Ook voor de neerslag in Borculo een nieuw datumrecord op 4 januari 2023 met 11,6 millimeter. Het oude datumrecord voor de neerslag voor 4 januari voor 2023 stond op 10 millimeter van 4 januari 2000 en 4 januari 2016.
Ook op de KNMI-stations werden datumrecords bereikt op 4 januari 2023. Zo werd het nieuwe datumrecord voor de minimum-temperatuur voor het etmaal van 4 januari 9,8°C. Het oude datumrecord stond op 9,7°C van het KNMI-station De Bilt van 4 januari 1948. Voor de maximum-temperatuur geen datumrecord, de KNMI-stations Gilze-Rijen en Westdorpe bleven met 13,3°C als maximum 0,4°C verwijderd van het bestaande datumrecord van 13,7°C van 4 januari 1999 op het KNMI-station Westdorpe.
De meeste neerslag op 4 januari 2023 viel over het etmaal op het KNMI-station Stavoren met 24 millimeter. Het oude datumrecord voor de neerslag stond op 15,2 millimeter van 4 januari 1983 op het KNMI-station Twente. In de nachtelijke uren naar 4 januari 2023 viel op de KNMI-stations Stavoren en Den Helder respectievelijk 20,5- en 17,9 millimeter en overdag op 4 januari 2023 op de KNMI-stations Eelde en Deelen respectievelijk 11,8- en 11,4 millimeter.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op 4 januari 2023, de onderstaande plas water op de foto lag er al wekenlang in de omgeving Wilhelminaoord, zakte gewoon niet weg. De ondergrond raakte ook meer en meer verzadigd.
– In 2022 viel op 4 januari in de nachtelijke uren 4,4 millimeter op het KNMI-station Maastricht en 1,7 millimeter op het KNMI-station Ell. Overdag op 4 januari 2022 de meeste regen voor de KNMI-stations Ell en Cabauw met respectievelijk 9,3- en 8,2-millimeter. Vanaf middernacht tot in de avond 19 uur de meeste neerslag op het KNMI-station Ell met 10,3 millimeter.
– In 2019 in de nacht naar 4 januari de laagste temperatuur van -2,3°C op het KNMI-station Eelde en aan de grond de laagste temperatuur ook op het KNMI-station Eelde met -4,3°C. De KNMI-stations in het het oosten van het land Hupsel en Twente hadden respectievelijk een laagste temperatuur van -0,5°C en -1,4°C en aan de grond van -2,1°C en -3,4°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -0,3°C en aan de grond tot -1,7°C.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in Nieuwerkerk a/d IJssel.
ELFSTEDENTOCHT
Maar de verschillen kunnen groot zijn, ook in januari! Zo speelde de vorst in de winter van 2010 door de aanhoudende vorst de scheepvaart flink parten. Zo werden door Rijkswaterstaat op 4 januari 2010 ijsbrekers ingezet op het Markermeer en IJsselmeer. Dit was geen overbodige luxe want 4 januari 2010 kwamen al enkele schepen vast te zitten in het ijs. Op het Markermeer en IJsselmeer dreven grote brokstukken ijs met een dikte van wel vijf centimeter. Ook in 2009 moesten ijsbrekers op het IJsselmeer in actie komen, toen werden ijsdiktes gemeten van wel 15 centimeter.
En in januari 2008 vanaf 4 januari de start van een vorstloze periode in Borculo van 36 etmalen op rij. Pas op 9 februari zou de temperatuur in Borculo weer onder het vriespunt uitkomen met -1,8°C. Voor Borculo is dit de langste vorstloze periode in de winter sinds 1981.
We kunnen het ons nu niet voorstellen, maar in 1997 op 4 januari hadden we de laatste Elfstedentocht! Hieronder een foto van de start van de laatste Elfstedentocht op 4 januari 1997.
Op 4 januari 1997 hadden we nog een Elfstedentocht met 16688 deelnemers waarvan uiteindelijk 11694 de finish haalden. Er stond toen een krachtige tot een harde noordoostenwind met temperaturen van -5°C en gevoelstemperaturen van -15°C. Men had verwacht dat de wind in de loop van de dag wat in kracht zou afnemen, echter tot in de avond wapperden de vlaggen flink. Op 20 december 1996 viel daarvoor de winter in en nog geen twee weken later werd de Elfstedentocht al gereden. Dat had een aantal redenen, ten eerste was de vorst vooral tegen en vlak na de jaarwisseling streng, lokaal ook overdag. Ten tweede hanteerde de Elfsteden commissie een andere regel dan voorheen. In het verleden werd pas een tocht vastgesteld als de ijsdikte aan de voorschriften voldeed. Na het mislukken van een tocht in het jaar 1996 besloot de commissie dit keer af te gaan op de weersverwachtingen. Toen die vlak na de jaarwisseling aanhoudende matige tot strenge vorst aangaven kwam op 2 januari 1997 het verlossende woord “it giet oan”. Evert van Benthem, winnaar in 1985 en 1986, reed mee als tourrijder en werd langs de route flink toegejuicht. Winnaar werd dit keer de spruitkoolteler Henk Angenent.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in de avond van 4 januari 2015 van de ondergaande zon in Nieuwerkerk a/d IJssel.
In de nacht naar 4 januari 2015 de laagste temperatuur van -1,8°C op het KNMI-station Deelen. Aan de grond had het KNMI-station Deelen ook de laagste temperatuur met -4,3°C. Van de oostelijke KNMI-stations had Hupsel aan de grond -0,5°C en Twente bleef met 0,2°C net boven het vriespunt aan de grond. Overigens werden de laagste temperaturen na 7 uur bereikt, de laagste temperatuur tot 7 uur had het KNMI-station Eindhoven met -1,5°C.
Onderstaande foto maakte Johan Effing uit Losser van de Dinkel op 4 januari 2014, die was wel eens voller geweest rond deze tijd.
De laagste temperatuur in het etmaal van 4 januari 2013 in Borculo was met 8,5°C goed voor een nieuw record voor de 4e januari. Hiervoor was het hoogste minimum voor 4 januari in Borculo 7,2°C in 2007.
In Lichtenvoorde was het 4 januari 2013 de 22e dag op rij dat het niet droog bleef.
Koud was het in 2009 in de nacht naar 4 januari met -15,6°C op het KNMI-station Gilze-Rijen. Nog veel kouder was het op 4 januari 1979 met in het Groningse Ten Post een minimum van -24°C en overdag kwam de temperatuur niet boven de -12°C.
In de nacht van 4 januari 2002 daalde de temperatuur tot -11,9°C op het KNMI-station Hupsel en dat was tevens de laagste temperatuur van 2002. Toen lag er op veel plaatsen ook sneeuw, in Borculo een sneeuwdek van zes centimeter en op veel plaatsen was de ijsbaan open.
In 1999 op 4 januari op het KNMI-station De Bilt een dagrekord met 13°C. Op het inmiddels opgeheven KNMI-station Oost-Maarland in de avond 14,2°C.
In de nacht van 4 op 5 januari 1998 woedde er een zware storm aan de kust. IJmuiden noteerde een uurlijks gemiddelde van windkracht 10 en dat was voor het eerst sinds 26 februari 1990. De maximale windstoot bedroeg 126 kilometer per uur.
Het record voor het minimum voor het KNMI-station De Bilt voor 4 januari staat op 9,4°C uit 1948. Door de homogenisatie van data door het KNMI is sinds 2016 dit minimum herleid tot 9,7°C.
In 1858 van 4- t/m 7 januari vier ijsdagen op rij in Utrecht op het toenmalige hoofdkantoor van het KNMI met twee nachten strenge vorst.
In 1857 op 4-5 januari een sneeuwstorm in Nederland met in het noorden sneeuwduinen tot aan de daken. In de winter van 1856-1857 op het toenmalige meetveld van het hoofd KNMI-station dat toen nog gevestigd was in Utrecht kwam het in drie nachten tot strenge vorst, 42 sneeuwdekdagen en een koudegetal van 92,4.
In 1854 op 4 januari woedde een sneeuwstorm in Nederland.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries op 4 januari 2013 op Schiphol, de Airbus A380 vertrok vanaf een grijs Schiphol.
HOLLANDSE IJSSELKERING OPEN
Eind december 2011 en begin januari 2012 was Pluvius de waterdrager zeer actief met de ene na de andere bak met water! In december 2017 zelfs nog natter, want de hele maand december 2017 was het al nat in Nederland! Voor de waterschappen in Nederland betekende het in januari 2012 flink wat werk aan de winkel. Met name in het westen en noorden werd het kritiek met het water, op meerdere plaatsen werd het overtollige water geloosd op landbouwgebieden. Nagenoeg alle gemalen en pompen in Groningen, Drenthe en Friesland draaiden op volle toeren om het regenwater af te voeren naar zee en het IJsselmeer. Bij Groningen was onder meer de waterberging Peizermade, met een oppervlakte van ongeveer 700 hectare, in gebruik genomen. Daar kon het waterschap Noorderzijlvest zo’n 3 miljoen kubieke meter water kwijt. Het waterschap Friesland zette ook polders onder water. Een probleem daarbij was dat de wind draaide van zuidwest naar noordwest en dan wordt spuien op de Waddenzee wel erg moeilijk tot onmogelijk.
In het westen van het land had Rijkswaterstaat op 4 januari 2012 uit voorzorg de Hollandsche IJsselkering tussen Capelle en Krimpen aan den IJssel gesloten i.v.m. de hoge waterstand. De Hollandsche IJsselkering ging in 1958 als eerste van de Deltawerken in bedrijf. De waterkering bestaat uit twee enorme schuiven van 80 meter breed, die bij hoogwater de rivier helemaal kunnen afsluiten. Schepen hebben daar overigens slechts beperkt last van, zij kunnen nog gebruik maken van de naastgelegen schutsluis. Het gebied dat door de stormvloedkering in de Hollandsche IJssel wordt beschermd tegen hoogwater is één van de laagstgelegen gebieden van Nederland. De Algerakering, zoals de stormvloedkering ook wel genoemd wordt, kan veel makkelijker dicht dan de Maeslantkering. Zo’n zes keer per jaar laat Rijkswaterstaat de schuiven neer.
Hieronder twee foto’s van de Hollandse IJsselkering, links een bovenaanzicht en rechts de 80 meter brede schuiven.
