IJSDAGEN EN DE WINTER VAN 1963!
TEMPERATUURVERSCHIL VAN RUIM 35°C OP 18 JANUARI EN DAT IN NEDERLAND!
BIJZONDERHEDEN 18 JANUARI:
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Zaterdag 18 januari in het grootste deel van het land een ijsdag, temperaturen die niet boven het vriespunt waren uitgekomen. Alleen in de zuidelijke provincies en in het noordwesten van het land wel temperaturen boven het vriespunt. Voor Borculo en voor de meeste KNMI-stations de eerste ijsdag van dit winterseizoen. Voor het KNMI-station Maastricht de derde ijsdag van deze winterperiode en voor het KNMI-station Volkel de tweede. Voor Borculo betekent dit dat de winter van 2022 de laatste winter is met geen enkele ijsdag.
De vorst in de nacht en ochtend van 18 januari 2024 was genoeg om de poort van de ijsbaan in Borculo weer te openen en uiteindelijk zou de poort vier dagen op rij open gaan. Ook in Winterswijk kon men op 18 januari 2024 weer op de schaats op natuurijs.
De vorst in de nacht naar 18 januari 2023 was genoeg voor de Winterswijkse ijsbaan om in de ochtend de poort te openen voor schaatsen op natuurijs. We hebben het hier dan wel over de speciaal geprepareerde ijsbaan in Winterswijk, het ijsvloertje was daar in de ochtend 1 centimeter dik.
De verschillen kunnen wel groot zijn, in 1963 op 18 januari de Elfstedentocht en in 2022 liepen in de Achterhoek rond deze dagen in de omgeving Baak-Toldijk de koeien al buiten te grazen. Een bizar groot temperatuurverschil op 18 januari van -20,3°C op 18 januari 1963 op het KNMI-station Soesterberg tot 14,9°C op 18 januari 2007 op het KNMI-station Westdorpe, een temperatuurverschil van ruim 35°C!
In 2024 op 18 januari tot 7 uur in de ochtend de laagste temperaturen van -9,0°C en -7,6°C op respectievelijk de KNMI-stations Deelen en Herwijnen. Na 7 uur de laagste temperaturen van -10,4°C en -9,4°C op respectievelijk de KNMI-stations Ell en Deelen. De laagste temperaturen op klomphoogte ook na 7 uur in de ochtend met -11,5°C en -11,1°C op respectievelijk de KNMI-stations Ell en Gilze-Rijen.
Het KNMI-station Ell kwam als enige KNMI-station in het etmaal van 18 januari 2024 tot strenge vorst met -10,4°C. Daarmee het tweede etmaal van de winter van 2024 met strenge vorst op een KNMI-station, het eerste etmaal was op 1 december met -10,1°C op het KNMI-station Leeuwarden. Daarmee was het etmaal van 18 januari 2024 toen het koudste etmaal van de meteorologische winter van 2024 en sinds 14 december 2022 toen het KNMI-station Eelde tot -10,6°C kwam. Uiteindelijk werd de -10,4°C op het KNMI-station Ell de laagste temperatuur van de winter van 2024.
In 2024 op 18 januari overdag kwam i.t.t. de dag daarvoor op 17 januari nagenoeg nergens meer tot een ijsdag, alleen op het KNMI-station Maastricht lukte dat overdag nog met -1,4°C als maximum-temperatuur en in de avond liep de temperatuur nog wat op tot -0,5°C als maximum en daarmee wel een ijsdag voor het KNMI-station Maastricht.
In 2024 op 18 januari ook eindelijk weer eens een dag met nagenoeg volop ruimte voor de zon en dan kom je rond deze tijd uit op rond zeven uur. Borculo kwam 18 januari 2024 tot 7,1 uur zon en daarmee blijft de zonnigste 18 januari staan voor 2019 met 7,3 uur zon. Landelijk kwam het KNMI-station Volkel met 7,3 uur zon met de meeste uren zon. Een minpunt voor het weerbeeld was de wind die in het Waddengebied windkracht 7 bereikte een harde wind met de hoogste windstoot van 77 kilometer per uur op het KNMI-station Lauwersoog.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de omgeving Wilhelminaoord. Onderstaande “figuren” zullen van de koude nachten weinig hinder van ondervinden.
– In 2023 in het etmaal van 18 januari de laagste minimum-temperatuur van -5,5°C op het KNMI-station Ell tot de hoogste minimum-temperatuur van 3,5°C op het KNMI-station Wijk aan Zee. Aan de grond de laagste temperatuur tot in ochtend van -7,9°C op het KNMI-station Gilze-Rijen. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden minimum-temperaturen van respectievelijk -3,9°C en -3,4°C en aan de grond -7,7°C en -6,3°C.
Overdag op 18 januari 2023 de hoogste maximum-temperatuur van 6,7°C op het KNMI-station Hoek van Holland tot de laagste maximum-temperatuur van 3,5°C op het KNMI-station Maastricht. De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op het KNMI-station Leeuwarden met 5,8 millimeter. De meeste zon was voor Zeeland, Noord-Brabant, Gelderland en het oosten van Overijssel met rond 6 tot rond 7 uur. De wind bereikte windkracht 8 stormachtig in het Waddengebied met de hoogste windstoot van 81 kilometer op het KNMI-station Vlieland. Lokaal kwam het tot ijzelvorming.
– In de nacht naar 18 januari 2023 de eerste matige vorst van januari 2023 op vijf KNMI-stations en dat waren de KNMI-stations Deelen, Ell, Eindhoven, Volkel en Woensdrecht. Ook was het de koudste nacht sinds 18 december daarvoor in 2022 toen het KNMI-station Hupsel tot -10,3°C kwam.
Onderstaande foto maakte Leen de Koning in Nieuwerkerk a/d IJssel. Veel ooievaars overwinteren met het huidige warmere klimaat ook gewoon in Nederland, laat niet weg dat zij dan bij tijden wel koude nachten moeten trotseren.
– In 2022 in de nacht naar 18 januari de laagste temperaturen van -1,3°C op het KNMI-station Voorschoten en -0,7°C op de KNMI-stations Cabauw, Gilze-Rijen en Rotterdam. Aan de grond de laagste temperaturen op de KNMI-stations Voorschoten en Den Helder met respectievelijk -3,5°C en -2,7°C.
– In 2021 in de nacht naar 18 januari alleen op het KNMI-station Eelde lichte vorst met -1,6°C en aan de grond ook de koudste met -3,2°C. De KNMI-stations Leeuwarden en Lelystad hadden net geen vorst met 0,0°C als minimum en aan de grond respectievelijk -1,1°C en -0,9°C. Tot grondvorst kwam het in een groot deel van het land m.u.v. het zuiden, de kustgebieden en het noordoosten van het land. Zo had het KNMI-station Hupsel wel grondvorst en het KNMI-station Twente niet. De KNMI-stations Hupsel en Twente hadden minima van respectievelijk 1,0°C en 1,7°C en aan de grond -0,3°C en 0,9°C.
In Borculo in 2021 op 18 januari al weer de tiende zonloze dag van de maand, in januari 2022 over dezelfde periode zeven zonloze dagen, in januari 2023 vier zonloze dagen, in januari 2024 zeven zonloze dagen en nu in januari 2025 inmiddels acht zonloze dagen.
– In 2017 in de nacht naar 18 januari in het hele land vorst. Verder kwam het ook tot mist op veel plaatsen en met de mist ook veel meldingen van uitsneeuwende mist. Dit leverde op sommige plaatsen zelfs nog een laagje wit op van één tot twee centimeter. De laagste temperatuur van -7,6°C op het KNMI-station Woensdrecht tot -2,1°C op het KNMI-station Vlieland. Aan de grond de laagste temperaturen op de KNMI-stations Rotterdam, Schiphol en Woensdrecht met -8,3°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -4,7°C in de weerhut en aan de grond tot -4,9°C. Overdag maximum-temperaturen van 1,1°C op het KNMI-station Vlieland tot -2,8°C op het KNMI-station Cabauw. In Borculo een maximum-temperatuur van -1,3°C. In 2017 op 18 januari een koud etmaal, dat was in een koude periode met o.a. in Borculo vanaf 13- t/m 27 januari 15 nachten op rij met lichte- tot matige vorst met de laagste temperatuur van -8,6°C op 23 januari. Op die dag werd ook de laagste temperatuur van die winter bereikt met -10,8°C op het KNMI-station Twente.
Onderstaande foto is gemaakt in Deventer, uitsneeuwende mist op 18 januari 2017 en dat leverde nog een dun sneeuwdekje op.
IJSDAGEN
In Borculo in de huidige winter van 2025 inmiddels één ijsdag, over dezelfde periode in de winter van 2024 drie ijsdagen en wel op 9-, 11- en 17 januari en dat werd ook het totaal van de hele winter van 2024, in de winter van 2023 over dezelfde periode vier ijsdagen en over de hele winterperiode ook vier ijsdagen. Daarentegen in de winterperioden van 2019 t/m 2022 t/m 18 januari nog geen ijsdag, in de winter van 2018 t/m 18 januari één ijsdag. In 2017 in januari t/m 18 januari in Borculo vier ijsdagen en de winter telde toen ook vier ijsdagen. In Borculo in 2016 op 18 januari met een maximum-temperatuur van -0,1°C net aan de eerste ijsdag van de winter van 2016. Borculo had de laatste ijsdag daarvoor evenals het KNMI-station De Bilt ook op 23 januari 2015 gehad met een maximum van -0,2°C.
Gemiddeld voor Borculo is in de winterperiode 12 ijsdagen. De winter van 1996 is voor Borculo koploper met 38 ijsdagen. De winter van 2014 en 2020 zijn de enige winters in Borculo met geen enkele ijsdag. Gemiddeld voor januari is voor Borculo vijf ijsdagen en dat aantal werd het laatst gehaald in januari 2013 met 13 ijsdagen.
Borculo had in 2017 op 18 januari de derde ijsdag op rij en dat was sinds januari 2013 niet meer voorgekomen. Kijken we naar het jaar vanaf 1 januari t/m 31 december dan loopt het aantal ijsdagen in Borculo uiteen van 39 ijsdagen in 1985 tot geen enkele ijsdag in de jaren 2014 en 2020.
WINTER VAN 1963
Zaterdag 18 januari was natuurlijk absoluut niet te vergelijken met wat er gebeurde op 18 januari 1963!
De zwaarste Elfstedentocht aller tijden met een krachtige wind en matige- tot strenge vorst en stuifsneeuw met temperaturen van ruim onder de -10°C die werd verreden op 18 januari 1963. In totaal waren er 9862 deelnemers waarvan 127 de finish haalden en dat komt neer op 1,3%. Op het KNMI-station Joure was het in de ochtend zelfs -20,8°C. En ook in de middag nog temperaturen van -5°C tot -10°C. Maar door de stormachtige wind was het voor het gevoel vele malen kouder. Bovendien was er stuifsneeuw, want twee dagen daarvoor werd Friesland onder een 20 centimeter dik pak sneeuw bedolven. Opmerkelijk was dat één dag voor deze Elfstedentocht op 17 januari 1963 de verwachtingen voor de volgende dag gunstig waren met vrij rustig weer tijdens de 18e Elfstedentocht.
De winnaar was de 31 jarige Reinier Paping. Na de huldiging ging hij met zijn vrouw naar Dedemsvaart waar ze door de fanfare werden opgewacht. Hij woonde diep in de bossen in Ommen in een zomerhuisje omdat hij in verband met de woningnood geen gewoon huis kon krijgen. Toen de pers de andere dag naar hem op zoek was en eindelijk het huisje gevonden had was hij niet thuis. Hij had tegen zijn vrouw gezegd: “Ik ga even in het bos voor een loopje. De spieren zijn nog wat stram”.
Onderstaande foto’s zijn van de Elfstedentocht in de winter van 1962-1963 die werd verreden op 18 januari.
De winter van 1963 was de aller strengste winter van de 20e eeuw. De Noordzee lag vol ijs, auto’s reden over het IJsselmeer en bij -20°C werd de koudste Elfstedentocht ooit gereden. De winter begon in 1962 nog romantisch met een witte kerst, maar de sneeuw bleef liggen tot in maart. In drie maanden volgden vijf koudegolven elkaar op, sneeuwde het 37 dagen en was de gemiddelde temperatuur -3,2°C! Rond de jaarwisseling van 1962-1963 raakten talloze dorpen en automobilisten ingesneeuwd, overal lagen metershoge sneeuwduinen. De kou veroorzaakte enorme problemen. Begin januari 1963 waren in West-Europa al 800 mensen omgekomen. Amsterdam kampte met een tekort aan kolen, in Rotterdam kwam zout water uit de kraan en de Waddeneilanden werden met vliegtuigen van voedsel voorzien.
Onderstaande foto is van rond de jaarwisseling van 1962-1963, auto’s vast in de sneeuw.
Maar er was ook ijspret. Op 24 februari 1963 namen duizenden mensen deel aan een autorally op het IJsselmeer. Slippend reden de auto’s over het ijs en overal werd in grote melkbussen snert verkocht. Ook de Waddenzee was bevroren. Er lagen overal ijsschotsen en scheuren overdekt met sneeuw. Twee Groningse geografiestudenten waagden, volledig ingesmeerd met uierzalf, indertijd de overtocht en met succes. De laagste temperatuur werd gemeten op de dag van de Elfstedentocht, 18 januari: -20,8°C. Het vroor en stormde en van de bijna 10.000 toerrijders haalden slechts 127 de eindstreep. Er vielen geen doden, maar wel waren er veel botbreuken, bevroren geslachtsdelen, ogen, neuzen en zelfs afgevroren ledematen! De legendarische winnaar van de tocht, Reinier Paping, kwam na ruim tien uur aan, hallucinerend en onderkoeld. Het duurde meer dan twintig jaar, tot in 1985, voordat een nieuwe tocht kon worden gereden.
In de winter van 1963 kwam er in De Bilt rond 5 maart een einde aan een periode van 70 etmalen met een sneeuwdek en op 6 maart kwam de temperatuur voor het eerst sinds 15 december boven de 10°C.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In het etmaal van 18 januari 2018 werd langs de Zuid-Hollandse kust windkracht 11 gemeten en op het KNMI-station Hoek van Holland een uurgemiddelde windsnelheid van 108 kilometer per uur en dat is zeer zware storm! De laatste keer daarvoor dat Nederland een zeer zware storm had was op 28 oktober 2013. Het bijzondere van de storm was dat deze zeer snel kwam en haast nog sneller was vertrokken, kort maar krachtig. De zware storm werd veroorzaakt door de depressie Friederike, op het KNMI-station Hoek van Holland een windstoot van 144 kilometer per uur, op het KNMI-station Enschede 124 kilometer per uur, op het KNMI-station Volkel 123 kilometer per uur, op het KNMI-station De Bilt 122 kilometer per uur en in Lichtenvoorde een windstoot van 105 kilometer per uur. Op 18 januari werd ook een weeralarm afgegeven. Borculo kwam tot de hoogste windstoot van 89 kilometer per uur. Voor Borculo de op één na hoogste windstoot, alleen in februari 1997 een nog hogere windstoot van 93 kilometer per uur.
In 2016 in de nacht naar 18 januari minimum-temperaturen van -10°C op het KNMI-station Nieuw Beerta tot -0,7°C op het KNMI-station Terschelling. Na 7 uur daalde de temperatuur op het KNMI-station Terschelling nog naar -1°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Volkel met -11,3°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -7,6°C in de weerhut en aan de grond tot -9,6°C. Voor Borculo de laagste temperatuur sinds 13 maart 2013 toen het -9,4°C werd in de weerhut. Landelijk liepen de maximum-temperaturen uiteen van 0,9°C op het KNMI-station Wijk aan Zee tot -1,7°C op het KNMI-station Nieuw Beerta. In Borculo een maximum-temperatuur van -0,1°C.
Onderstaande foto maakte Ed Aldus op de ochtend van 18 januari 2016 van de zonsopkomst boven de ijsbaan van Barendrecht.
Op 17 januari 2015 viel in het noordwesten van het land (natte) sneeuw. Zo kwam het in Noord Holland tijdelijk tot een witte wereld en dat hadden ze ook gemerkt tijdens de voetbalwedstrijd van AZ ’67 tegen Dordrecht. Daar was de sneeuwval tijdelijk wel zo intensief dat er van de wedstrijd niet veel was te zien. De meeste neerslag tot de ochtend van 18 januari 2015 7 uur viel op het KNMI-station Den Helder met 10 millimeter. Overdag op 18 januari 2015 ook regelmatig verder landinwaarts natte sneeuw die met name op de grasvelden deels bleef liggen. In Borculo overdag na 7 uur ook regelmatig natte sneeuw. Voor Borculo was het de eerste serieuzere sneeuw sinds 24-25 februari 2013 toen er in Borculo een sneeuwdek lag van zeven centimeter.
Onderstaande foto is van 17 januari 2015 in de avond van de wedstrijd AZ ’67 tegen Dordrecht.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries uit Kudelstaart, daar lag 18 januari 2015 een dun laagje ijs op de ijsbaan. Helaas was de ijsvloer daar in de loop van 18 januari 2015 met de regen en natte sneeuw er niet steviger op geworden.
Op 18 januari 2007 werd het 14,9°C op het KNMI-station Westdorpe, de hoogste temperatuur voor die maand. Totaal anders op 18 januari 2001, toen trokken 12.000 schaatsers over de Gouwzee naar Marken.
In 2007 op 18 januari werd nog wel een weeralarm afgegeven i.v.m. de zware storm windkracht 10 met windstoten van 133- en 124 kilometer per uur op respectievelijk de KNMI-stations Wilhelminadorp en Herwijnen. Het KNMI-station Vlissingen had een uurgemiddelde windsnelheid van 94 kilometer per uur.
Het KNMI-station De Bilt kwam met 14,1°C tot een nieuw datumrecord. Op de KNMI-stations Schiphol en Stavoren viel respectievelijk 23- en 35 millimeter aan neerslag.
In Borculo op 18 januari 2014 de zevende dag van januari met een maximum-temperatuur in de dubbele cijfers. Gemiddeld telt januari twee tot drie etmalen van boven de 10°C in Borculo.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet op 18 januari 2014 in de regio van Zuidhorn van een bloeiende roos. Hoezo winter 2014!
In 1963 op 18 januari op het KNMI-station De Bilt met -18,2°C als minimum-temperatuur de laagste temperatuur van die winter. Het KNMI-station Vlissingen had een laagste temperatuur van -15,3°C.
In 1960 op 18 januari kwam het KNMI-station Maastricht na negen ijsdag op rij weer boven het vriespunt.
Op 18 januari 1955 op het KNMI-station De Bilt een sneeuwdek van 10 centimeter. De Rijn bij Lobith had toen een peil van bijna 16 meter, verder ook problemen met hoogwater op de Gelderse IJssel bij Deventer-Zutphen.
In 1942 van 18 tot 27 januari was met een gemiddelde temperatuur van -11,3°C op het KNMI-station De Bilt de koudste periode ooit.
In 1906 op 18 januari kwam het in de avond tot storm aan de kust met in de nacht naar 19 november op het KNMI-station De Bilt een windstoot van ruim 111 kilometer per uur.
In 1881 op 18 januari in Londen een minimum-temperatuur van -15°C, het was de negende dag op rij met overdag een temperatuur onder de 0°C.
In 1850 op 18 januari kwam op het toenmalige hoofdkantoor van het KNMI in Utrecht een einde aan de koudegolf met flinke sneeuwval.
MEGA IGLO
Op onderstaande foto een mega-iglo, die is gebouwd door studenten van de Technische Universiteit (TU) Eindhoven in januari 2014. De mega-iglo stond overigens wel in Finland.
De mega-iglo heeft een doorsnede van 30 meter en is 10 meter hoog. De mega-iglo is gemaakt van pykrete en dat is een mengsel van ijs en zaagsel. Hierdoor is het wel drie keer zo sterk als gewoon ijs en ook veel taaier. De burgemeester van het Oost-Finse plaatsje Juuka heeft de mega-iglo op 18 januari 2014 feestelijk geopend.
Het was nog niet zo gemakkelijk om deze mega-iglo te bouwen. Voor de bouw van de iglo maakte men gebruik van een grote ballon. Over de ballon werd een laagje sneeuw gespoten en hierover het mengsel van ijs en zaagsel, laagje voor laagje tot de juiste dikte werd verkregen.
Nu zul je denken dat het in Finland in de kou geen probleem is om dit te bouwen, maar dat liep nu wel even anders. Normaal vriest het daar wel tot -30°C, maar begin januari 2014 zaten ze daar nog in de warmste winter sinds 146 jaar! Na de eerste week van januari vroor het daar pas serieus tot -20°C.