DE LAATSTE KOUDEGOLF WAS IN 2021 EN DAARVOOR IN 2012!
IJSSELMEERTOCHT EN NOODTOESTAND IN 1825!
BIJZONDERHEDEN 4 FEBRUARI
Voor weer-info klik op onderstaande links:
KNMI WEERPLAZA WEERONLINE KMI-BELGIE WEER.NL WEERNIEUWS-VERWACHTING
Voor extremen etmaal KNMI-stations klik op één van onderstaande links:
temp/neerslag dag/nacht temp/neerslag/wind uren zon
Wist U overigens dat in Rotterdam en Den Haag de koudste dag gemiddeld genomen 45 dagen na 21 december valt en dat is op 4 februari, voor Winterswijk is dat verschil maar tien dagen op 31 december.
Dinsdag 4 februari liepen de temperaturen over het etmaal uiteen van de laagste minimum-temperatuur -3,5°C op het KNMI-station Volkel tot de hoogste maximum-temperatuur van 6,7°C op het KNMI-station Wijk aan Zee. Voor het KNMI-station Rotterdam was het met 1,3°C als minimum-temperatuur beslist geen koude dag dit jaar op 4 februari. De koudste dag voor het KNMI-station Rotterdam is nog -5,2°C van 2 februari.
De zon kreeg in Zuid-Limburg de meeste ruimte tot 6 uur en de provincies Groningen, Friesland en Drenthe bleven zonloos en in het zuiden van het land kreeg het KNMI-station Westdorpe ook geen zon te zien. Daarmee was dinsdag 4 februari het eerste etmaal sinds 30 januari met een zonloze dag op een KNMI-station.
In de nacht naar dinsdag 4 februari in Borculo met -1,8°C lichte vorst, daarmee in alle nachten van deze maand nog lichte vorst. Tot nu toe in deze winter is voor Borculo de langste periode zonder vorst 27 etmalen op rij en dat was in december. In de winter van 2008 in de nacht naar 4 februari de 32e nacht op rij die vorstloos verliep in Borculo. Voor Borculo was dat de langste vorstloze periode in een winter sinds 1981. Het oude record was 31 etmalen vorstloos in de winter van 2002. In de winter van 2007 kwamen we ook al tot een periode van 24 etmalen zonder vorst op rij in Borculo. In de winter van 2012 was de langste vorstloze periode 27 nachten op rij. In de winter van 2014 was de langste reeks vorstloze periode 29 etmalen. De langste vorstloze periode in de winter van 2016 kwam uit op 36 etmalen.
In 2024 op 4 februari in de nachtelijke uren op vier KNMI-stations in de dubbele cijfers met de minimum-temperatuur! Het KNMI-station Westdorpe had de “warmste” nacht met 10,3°C als laagste temperatuur, de KNMI-stations Arcen, Eindhoven en Volkel 10,0°C als laagste temperatuur. Overdag ook temperaturen tot ruimschoots in de dubbele cijfers. Het KNMI-station Woensdrecht kwam tot 13,5°C en daarmee 0,3°C verwijderd van de tot dan hoogste temperatuur van 2024 en dat was nog 13,8°C van 24 januari op het KNMI-station Arcen. Verder een meest bewolkte dag voor de provincies Overijssel, Gelderland, Utrecht en Limburg. De meeste zon voor Zeeland tot ruim 4 uur. Verder hield geen enkel KNMI-station verder landinwaarts het droog, alleen in de kustgebieden m.u.v. het Waddengebied op de meeste plaatsen wel droog. De meeste neerslag over het etmaal op het KNMI-station Arcen met 10,9 millimeter.
In 2021 op het KNMI-station Lauwersoog een zeer kleine amplitude, daar ging de temperatuur van het minimum van 1,3°C naar het maximum van 2,2°C en dat is nog geen 1°C dagelijkse gang.
De winter van 2025 verloopt nog steeds op de zachte toer, maar tot nu toe nog wel in schril contrast met 4 februari 2004. In 2004 op 4 februari werd het 18°C op het KNMI-station Eindhoven, dat was goed voor een nieuw decaderecord en het was de hoogste temperatuur van die winter. Het vorige decaderecord was nog van het inmiddels opgeheven KNMI-station Epen met 17,6°C op 9 februari 1989. Op die bewuste 4e februari 2004 was het midden in de nacht in Borculo 13,5°C.
Op onderstaande foto de locatie van het KNMI-station Eindhoven, duidelijk is te zien dat dit station helemaal vrij ligt op het vliegveld Eindhoven.
– In 2023 in de nacht naar 4 februari de laagste minimum-temperaturen van 1,3°C en 1,6°C op respectievelijk de KNMI-stations Deelen en Eindhoven. Aan de grond de laagste temperaturen van -1,1°C en -0,8°C op respectievelijk de KNMI-stations Leeuwarden en Deelen, op de overige KNMI-stations geen grondvorst. De laagste temperaturen werden bereikt na 19 uur in de avond tot rond middernacht 0,1°C op het KNMI-station Twente en aan de grond -2,1°C.
Overdag op 4 februari 2023 de hoogste maximum-temperaturen van 11,1°C en 10,5°C op respectievelijk de KNMI-stations Herwijnen en Westdorpe, verder kwamen de KNMI-stations Arcen en Deelen ook boven de 10°C uit met de maximum-temperatuur.
De meeste neerslag vanaf middernacht tot in de avond 19 uur viel op de KNMI-stations Wilhelminadorp en Westdorpe met respectievelijk 2,3- en 1,7 millimeter. In de nachtelijke uren viel op de KNMI-stations Maastricht en Westdorpe respectievelijk 2,8- en 1,8 millimeter en overdag op de KNMI-stations Woensdrecht en Hoek van Holland respectievelijk 1,4- en 0,9 millimeter.
De meeste zon zaterdag voor Friesland met ruim 6,5 uur, daarentegen een zonloze dag voor het westen van Brabant, het grootste deel van Zuid-Holland en voor het midden van Noord-Holland. De wind bereikte windkracht 4 matig voor het Waddengebied en de hoogste windstoot was voor het KNMI-station Berkhout met 53 kilometer per uur.
– In 2022 op 4 februari nog een onstuimig etmaal met neerslag tot in de dubbele cijfers, naast regen ook hagel en natte sneeuw. De meeste neerslag overdag op de KNMI-stations Lauwersoog en Terschelling met respectievelijk 10,1- en 9-millimeter. Vanaf middernacht tot in de avond 19 uur de meeste neerslag op het KNMI-station Lauwersoog met 10,1 millimeter. Naast regen ook veel wind tot windkracht 8 stormachtig in de regio IJmuiden-Wijk aan Zee met de hoogste windstoot van 85 kilometer per uur op het KNMI-station Terschelling en 84 kilometer per uur op het KNMI-zeestation IJmuiden. Opmerkelijk waren ook de windstoten ver landinwaarts op de KNMI-stations Eelde en Hoogeveen met respectievelijk 78- en 77-kilometer per uur.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons in de bossen van Klausheide, anti-winters plaatje!
– In 2020 op 4 februari viel in de nachtelijke uren op het KNMI-station Westdorpe 11,2 millimeter aan neerslag en over het etmaal in Schinnen 20 millimeter.
– Het waterpeil van de grote rivieren was in 2020 rond deze tijd flink aan het stijgen. Volgens info van Rijkswaterstaat was de afvoer in de ochtend van 4 februari 1500 kubieke meter water per seconde (m³/s) door de Maas. Normaal wordt bij 1500 m³/s de eerste dijkwanden en pompen in gereedheid gebracht. In de ochtend van 5 februari 2020 een afvoer van 1800 m³/s. Dit is nog geen vergelijk met 1945 toen recordwaarden werden bereikt van ruim 2700 m³/s. De Rijn had in de ochtend van 4 februari 2020 een afvoer van 3000 m³/s en twee dagen later 4000 m³/s. Nu op dinsdag 4 februari een afvoer van 3540 m³/s, dat was in 2021 op 4 februari 6775 m³/s.
Onderstaande foto maakte ondergetekende 4 februari 2018, in Borculo waren de voorbereidingen toen al begonnen voor een ijsvloertje en dat was zeker de moeite waard. Want de koudste winterperiode in de winter van 2018 was in aantocht. In 2020 t/m 2024 en ook nu rond 3-4 februari niets daarvan. In de winter van 2023 rond midden december in Borculo nog wel drie dagen de ijsbaan open en in de winter van 2024 in januari ook nog vier dagen op rij In 2021 konden we ons opmaken voor een echte serieuze kou-inval.
KOUDEGOLF ROND DEZE TIJD
In 2012 zaten we rond deze tijd in een echte koudegolf, daarvan spreken we als we vijf ijsdagen op rij hebben met daarbij ook drie etmalen met een minimum-temperatuur van onder de -10°C. In 2012 in de nacht naar 4 februari de koudste nacht sinds 8 januari 1985 toen het KNMI-station Deelen -24,2°C noteerde. Die nacht van 8 januari 1985 is voor Borculo ook de koudste nacht sinds 1981, in Borculo werd het toen -18°C. In de nacht naar 4 februari 2012 noteerde het KNMI-station Lelystad -22,9°C en dat is de laagste temperatuur van die winter en het jaar 2012. Verder ook het nieuwe decade-record, het oude decade-record voor de eerste februari-decade dateerde nog van 3 februari 1917 met -21°C op het opgeheven KNMI-station Sittard. Deze bijzonder lage temperatuur kon bereikt worden boven een dik sneeuwdek, windstil en kraakheldere condities. Daarmee wel de laagste februari-temperatuur sinds de Siberische februari-winter van 1956!
Aan de grond werd in de nacht naar 4 februari 2012 geen lagere temperatuur bereikt dan -22,6°C op het KNMI-station Gilze-Rijen. Dat deze temperatuur niet lager was dan de temperatuur in de weerhut op het KNMI-station Lelystad vond zijn oorzaak in de ondergesneeuwde temperatuursensor. De temperatuursensor voor de grondtemperatuur staat vijf centimeter boven het maaiveld. De nacht naar 4 februari 2012 was met een gemiddelde temperatuur van -16,1°C op de vijf Nederlandse hoofdstations zelfs de op twee na koudste ooit.
In Borculo daalde de temperatuur in de nacht naar 4 februari 2012 tot -13,4°C en daarmee de koudste 4e februari sinds 1981. Verder ook de koudste februaridag sinds 9 februari 1996 toen het -15,7°C werd in Borculo.
Op 4 februari 2012 nog enkele decaderecords. Op het KNMI-station Eelde met -19,5°C en op het KNMI-station Den Helder met -17,6°C waren nog nooit zo laag geweest in de eerste decade van februari. Het etmaalgemiddelde van 4 februari 2012 op het KNMI-station Den Helder was met -11,4°C een record.
In 2012 op 4 februari zonovergoten met in Borculo 7,8 uur zon en een hoogste temperatuur van -4,2°C. In Borculo was 4 februari 2012 de status koudegolf bereikt! Daarvan spreken we als er vijf dagen op rij de temperatuur niet boven het vriespunt is geweest en daarvan ook drie onder de -10°C. In Borculo was de temperatuur vanaf 31 januari onder de -5°C uitgekomen en vanaf 2 februari ook onder de -10°C. Sinds het begin van de reguliere temperatuurmetingen in 1981 zijn er in Borculo elf koudegolven geweest, de laatste keer was in februari 2021 en voor 2012 in januari 2009.
Op 3 februari 2012 werd het grootste deel van het land bedekt met een laag sneeuw van 5- tot 10 centimeter. In Eenrum lag op 4 februari 2012 een sneeuwdek van 14 centimeter.
Onderstaande twee foto’s zijn gemaakt door Chantal Dute op Texel. Ook daar hadden ze een koude nacht van 4 februari 2012 met ruim -13°C boven een dik sneeuwdek. Ook het strand van Texel was bedekt met sneeuw.
Op 23 februari 2012 noteerde het KNMI-station Lelystad met 13,3°C de hoogste temperatuur van februari 2012. Wat een verschil met 19 dagen daarvoor op 4 februari op hetzelfde KNMI-station Lelystad met -22,9°C de laagste temperatuur van februari 2012. Een verschil van 36,2°C, een record groot verschil in meer dan 100 jaar tijd voor de tijd van het jaar.
Op 4 februari 2012 werd boven een vers sneeuwdek onder een heldere hemel op het KNMI-station De Bilt -18,9°C gemeten als laagste temperatuur. Voor het laatst was het daar kouder tijdens de nacht naar 16 februari 1956 met -21,6ºC. Maar op 4 februari 2012 dus -18,9°C en ruim een half jaar later op 19 augustus met een zuidelijke stroming werd op hetzelfde KNMI-station De Bilt 33°C gemeten. Het verschil tussen deze twee is 52,9°C en dat is voor een landklimaat niet zo bijzonder maar wel voor een zeeklimaat. Het jaar 2012 komt op de tweede plaats van het grootste verschil tussen de laagste en de hoogste temperatuur sinds 1900. Op de eerste plaats staat 1942 met een laagste temperatuur van -24,8°C op het KNMI-station De Bilt en de hoogste temperatuur was in 1942 tropisch met 32,2°C. Hiermee een verschil in 1942 van 57°C.
Onderstaande foto maakte Gerard Kiewiet uit Zuidhorn, een prachtig winters landschap onder een strakblauwe hemel op 4 februari 2012.
NOODTOESTAND 3- en 4 FEBRUARI 1825
Door een zware storm in combinatie met een springvloed bezweken in de nacht van 3 op 4 februari 1825 de dijken die de Friese Zuidwesthoek beschermden tegen de Zuiderzee. Het zoute water veroverde polder na polder en drong diep de provincie binnen. Op 6 februari was het hooggelegen centrum van Sneek een eiland geworden in een onafzienbare watervlakte en het water in de stadsgrachten stond hoger dan ooit. Het zou tot half april duren voordat de landerijen rond de stad droogvielen. Het water had enorme schade veroorzaakt, duizenden dieren waren omgekomen en menig boer was tot de bedelstaf vervallen.
IJSSELMEERTOCHT
Op 4 februari 1996 werd voor het eerst sinds de zeer strenge winter van 1963 de IJsselmeertocht gereden. Ruim 50.000 mensen konden schaatsen van Enkhuizen naar Stavoren en terug. Maar ondanks dit toch geen Elfstedentocht. Men moest nog wachten tot 4 januari 1997 voor de eerstvolgende Elfstedentocht. De reden dat er toch geen Elfstedentocht kon worden geschaatst in 1996 was dat de zojuist genoemde IJsselmeertocht leidde tot een ware chaos vanwege slecht ijs en veel ongeoefenden die er aan deelnamen. Op die zondag van 4 februari 1996 kwam de Elfstedencommissie wel bijeen. Mogelijk is de chaos mede aanleiding geweest de tocht nog niet te organiseren. Uiteindelijk werd de tocht helemaal afgeblazen. Bij de IJsselmeertocht tussen Enkhuizen en Stavoren liepen zo’n 120 schaatsers vleeswonden of botbreuken op door valpartijen op het slechte ijs. Eén deelnemer overleed aan een hartaanval. Overigens ging het de dagen daarna zo hard vriezen dat volgens sommige kenners en sommige journalisten een Elfstedentocht op 8 februari 1996 toch mogelijk was geweest. Maar dat was nakaarten. De schaatsers konden ondertussen hun hart ophalen met andere tochten, zoals de Driedaagse van Ankeveen, de Negendorpentocht en de Westveense Poldervaart.
EEN DUIK IN HET VERLEDEN
In 2019 in de nacht naar 4 februari m.u.v. een brede strook vanaf de kust kwam het tot lichte vorst en in de Achterhoek nog bijna matige vorst in het Ruurlosebroek. De laagste temperatuur van -3,5°C op het KNMI-station Volkel en aan de grond -7,2°C. De oostelijke KNMI-stations Hupsel en Twente hadden minima van respectievelijk -2,1°C en -1,4°C en aan de grond -4,2°C en -3,7°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -2,4°C en aan de grond tot -3,4°C. In het Ruurlosebroek was de laagste temperatuur -4,5°C en daarmee de laagste temperatuur van het land.
Onderstaande foto maakte Frans Sijmons tijdens zijn wandeling door de bossen nabij Klausheide op 4 februari 2019. Op een boomstronk had iemand een vrolijk gezicht getekend, maar de werkelijkheid was voor de winterliefhebbers minder vrolijk, want zachtere lucht was al weer in aantocht.
In 2018 in de nacht naar 4 februari tot 7 uur de laagste temperatuur van -1°C op het KNMI-station Deelen, na 7 uur daalde de temperatuur op de KNMI-stations Deelen en Maastricht tot -1,1°C. Aan de grond de laagste temperatuur op het KNMI-station Deelen met -1,6°C. In Borculo daalde de temperatuur tot -1,4°C op waarnemingshoogte en aan de grond tot -2,8°C. Overdag op 4 februari 2018 viel vanuit het noordoosten af en toe in het noordoosten en oosten lichte sneeuw.
Onderstaande foto maakte Mark Wolvenne van de zonsopkomst bij Deventer op 4 februari 2018, op de voorgrond de “volle” IJssel.
In 1991 op 4 februari op het inmiddels opgeheven KNMI-station Soesterberg -11,8°C als minimum en op het KNMI-station Rotterdam -10,5°C.
Een koude nacht had Nederland in 1963 op 4 februari, toen kwam het KNMI-station Den Helder zelfs tot -14,3°C.
In 1948 op 4 februari in de ochtend een 24-uursaftapping van 24 millimeter neerslag in Sint Anthonis en dat was de natste plaats van het land, in Mill over dezelfde periode 22 millimeter, in Dinther en Lettele 20 millimeter en in Oldenzaal 19 millimeter.
Op 4 februari 1942 op het KNMI-station De Bilt een sneeuwdek van 42,5 centimeter. Van 7 januari t/m 15 maart lag er op het KNMI-station De Bilt een sneeuwdek, totaal 68 dagen met het maximum op 4-5 februari met een sneeuwdek van 43 centimeter.
In 1949 op 4 februari op het KNMI-station De Bilt een minimum-temperatuur van -9,0°C.
In 1917 een koude nacht naar 4 februari met -14,7°C op het KNMI-station De Bilt, voor De Bilt is dit altijd nog de laagste temperatuur voor 4 februari sinds 1901. Door de homogenisatie van data door het KNMI is dit minimum sinds 2016 herleid tot -15,1°C.
Op onderstaande foto is het riet geoogst van het veengebied grenzend aan het Amsterdamse Bos achter de plaats Bovenkerk, een prachtig stuk natuur nabij Amsterdam. Foto is gemaakt door Peter de Vries op 4 februari 2014.
Onderstaande foto maakte Peter de Vries in de Eifel, daar was een flink pak sneeuw gevallen op 4 februari 2013.
SNEEUWSTORM IRAN
Op 4 februari 2014 kwam er wederom opmerkelijk winters nieuws uit een onverwachte hoek. In het noorden van Iran was sneeuw gevallen en dat ging gepaard met storm, oftewel een ware sneeuwstorm. Dit was in geen 50 jaar meer voorgekomen daar. Op enkele plaatsen viel zelfs twee meter sneeuw. Maar dit ging wel gepaard met veel ongemakken, zo kwamen 500.000 mensen zonder stroom en gas te zitten. Dit alles ook nog bij temperaturen tot -18°C.
Onderstaande foto is vanuit Iran.
